Ayak uyuşması, halk arasında "ayakların uykuya dalması" olarak tanımlanan, karıncalanma veya his kaybıyla kendini gösteren yaygın bir şikayettir. Geçici olabileceği gibi altta yatan ciddi sağlık sorunlarının habercisi de olabilir.
Ayak Uyuşmasının Yaygın Nedenleri
- Sinir Sıkışması: Bel fıtığı (lomber disk hernisi) veya tarsal tünel sendromu siyatik sinir veya tibial sinirde bası oluşturur.
- Diyabetik Nöropati: Kan şekeri yüksekliğinin sinir liflerini hasara uğratması (en sık neden).
- Periferik Arter Hastalığı: Bacak damarlarında daralma, ayaklara yetersiz kan akımı.
- Vitamin Eksiklikleri: B12 vitamini veya folat eksikliği sinir fonksiyonlarını bozar.
- Otoimmün Hastalıklar: Multipl skleroz (MS) veya romatoid artrit sinir kılıfına zarar verir.
- Mekanik Bası: Uzun süre bacak bacak üstüne atmak veya dar ayakkabı giymek.
Belirtiler ve Eşlik Eden Şikayetler
- Ayak tabanında veya parmaklarda iğne batması hissi
- Yanma veya elektrik çarpması benzeri ağrı
- Dokunma hissinde azalma ("pamuk üzerinde yürüyormuş gibi")
- Gece uykudan uyandıran kramplar
- Ayaklarda renk değişimi (morarma/solukluk)
- Kas güçsüzlüğü (merdiven çıkmada zorlanma)
Teşhis Yöntemleri
- EMG (Elektromiyografi): Sinir ileti hızını ölçerek hasarı tespit eder.
- MRG: Bel fıtığı veya omurilik problemlerini görüntüler.
- Kan Testleri: Açlık kan şekeri, HbA1c, B12, TSH, romatolojik panel.
- Doppler Ultrason: Damar tıkanıklığını değerlendirir.
Tedavi Yaklaşımları
- Diyabet Kontrolü: HbA1c değerinin %7’nin altında tutulması sinir hasarını yavaşlatır.
- Medikal Tedaviler:
- Alfa-lipoik asit (diyabetik nöropatide)
- Gabapentin/Pregabalin (nöropatik ağrı için)
- B12 enjeksiyonları (eksiklik durumunda)
- Fizik Tedavi: Sinir kaydırma egzersizleri ve TENS terapisi.
- Cerrahi: Bel fıtığı veya tarsal tünelde sinir dekompresyonu.
Evde Uygulanabilecek Yöntemler
- Epsom tuzu ile ayak banyosu (kan dolaşımını artırır)
- Masaj (zeytinyağı + nane yağı karışımı ile)
- Isıtılmış kiraz çekirdeği yastığı ile kompres
- Bacakları yastıkla yükselterek uyuma
Acil Durum İşaretleri
Aşağıdaki belirtiler varsa 24 saat içinde doktora başvurun:
- İdrar/gaz kaçırma
- Ani denge kaybı veya düşmeler
- Ayaklarda yara açılması
- İki taraflı uyuşma
Korunma Stratejileri
- Her 30 dakikada bir 5 dakika yürüyüş (masabaşı çalışanlar)
- Derin suda yürüyüş (haftada 3 kez)
- Glisemik indeksi düşük beslenme (tam tahıllar, kurubaklagiller)
- Sigaranın bırakılması (damar sağlığı için kritik)
