Ayak düşmesi (foot drop), ayağın bilekten yukarı kaldırılmasında zorluk veya tam kayıpla karakterize nörolojik bir problemdir. Yürüyüş bozukluğu, sık takılma ve denge kaybına yol açarak günlük yaşamı önemli ölçüde kısıtlar.
Ayak Düşmesinin Nedenleri
- Peroneal Sinir Hasarı: Diz dış yanından geçen sinirin travma, sıkışma veya cerrahi komplikasyonlarla zedelenmesi (en yaygın neden).
- Omurilik Problemleri: Bel fıtığı (L4-L5), spinal stenoz veya tümörlerin sinir köklerine basısı.
- Nörolojik Hastalıklar: ALS, MS, inme veya Charcot-Marie-Tooth hastalığı gibi kas-sinir ileti bozuklukları.
- Kas Hastalıkları: Distrofiler veya inflamatuar miyopatilerde tibialis anterior kasının zayıflaması.
Belirtiler ve Tanı Yöntemleri
- Yürürken ayak parmaklarının yere sürtmesi,
- Merdiven çıkmada zorluk,
- Bacak ön yüzünde uyuşma/karıncalanma,
- "Stepaj yürüyüşü" (dizleri yüksek kaldırarak yürüme).
Tanıda EMG, MRG ve fizik muayene kritik rol oynar.
Tedavi Seçenekleri
-
Baston Destekleri:
- AFO (Ayak-Bilek Ortezi): Bileği 90 derecede sabitleyerek yürüyüşü düzeltir.
- Fonksiyonel Elektrik Stimülasyonu (FES): Sinire elektrik vererek kas kasılmasını tetikler.
-
Fizik Tedavi:
- Tibialis anterior kuvvetlendirme egzersizleri,
- Denge ve propriosepsiyon eğitimi,
- Germe teknikleriyle baldır kaslarının esnekliğinin artırılması.
-
Cerrahi Müdahaleler:
- Sinir dekompresyonu (tuzak nöropatilerde),
- Tendon transferi (sağlam kasların fonksiyon kaybını telafi etmesi için),
- Kemik füzyonu (artrodez) ileri vakalarda.
Rehabilitasyon Süreci
- Postoperatif 6 hafta alçı sonrası kademeli yük verme,
- Ortezle beraber yürüme eğitimi,
- Ev programı: Topuk-parmak yürüyüşü, dirençli dorsifleksiyon hareketleri.
Önleyici Tedbirler
- Bacak bacak üstüne atmaktan kaçınmak,
- Uzun süreli çömelme pozisyonundan sakınmak,
- Diyabet hastalarında kan şekeri kontrolü.
Ne Zaman Acil Müdahale Gerekir?
Ani başlangıçlı ayak düşmesi, bel ağrısıyla beraber idrar tutamama veya bacakta güçsüzlük varsa cauda equina sendromu işareti olabilir. Bu durumda 24 saat içinde cerrahi girişim hayati önem taşır.
Prognoz altta yatan nedene bağlıdır. Peroneal sinir hasarında 6-12 ayda düzelme beklenirken, nörodejeneratif hastalıklarda tedavi semptomatiktir. Erken tanı ve multidisipliner yaklaşım fonksiyonel kaybı önemli ölçüde azaltır.
