Aşil tendonu kopması, baldır kaslarını topuk kemiğine bağlayan vücudun en kalın tendonunun yırtılmasıdır. Genellikle ani hareketlerle ortaya çıkan bu yaralanma, özellikle sporcularda sık görülür ve doğru tedavi edilmezse kalıcı hareket kısıtlılığına yol açabilir.
Aşil Tendonu Kopmasının Nedenleri
Bu yaralanma en çok tendonun zayıfladığı durumlarda ani zorlanmayla oluşur. Yaygın sebepler arasında ısınmadan yapılan spor aktiviteleri (basketbol, tenis), merdiven inerken yaşanan kaymalar veya yüksek topuklu ayakkabıdan ani düşüşler sayılabilir. Kortikosteroid kullanımı, diyabet veya daha önceden tendinit öyküsü riski artırır. 30-50 yaş arası erkeklerde görülme sıklığı kadınlara göre 5 kat fazladır.
Belirtiler ve Tanı Yöntemleri
- Kopma Anı: Yüksek sesli bir "pop" sesi ve arka bilekte şiddetli ağrı
- Yürüme Zorluğu: Parmak ucuna kalkamama ve topallayarak yürüme
- Fiziksel Bulgular: Topuk üstünde gözle görülür çöküntü ve şişlik
- Thompson Testi: Baldır sıkıldığında ayak hareketinin olmaması tanıyı doğrular
- Görüntüleme: MR ile yırtığın boyutu ve konumu değerlendirilir
Tedavi Seçenekleri
-
Cerrahi Dışı Yöntemler:
- Kısmi yırtıklarda veya ameliyat riski yüksek hastalarda tercih edilir
- 6-8 hafta alçı veya özel walker bot ile sabitleme
- Fizik tedavi sonrası kademeli yük verme
-
Cerrahi Tedavi:
- Tam kopmalarda ve aktif yaşam sürenlerde altın standart
- Açık cerrahi: Tendon uçlarının dikilmesi
- Minimal invaziv yöntemler: Küçük kesilerle daha az doku hasarı
- Ameliyat sonrası 2 hafta alçı, ardından hareketli ortez
Rehabilitasyon Süreci
Tedavi yöntemine göre değişmekle birlikte ortalama iyileşme 6 aydır:
- 0-6 Hafta: Ortezle koruma, kısmi yük verme
- 6-12 Hafta: Eklem hareket açıklığı ve kuvvetlendirme egzersizleri
- 3-6 Ay: Propriosepsiyon çalışmaları ve fonksiyonel antrenmanlar
- 6. Aydan Sonra: Kontrollü spor dönüşü
Komplikasyonlar ve Riskler
- Enfeksiyon (özellikle cerrahi sonrası)
- Derin ven trombozu
- Tendon uzunluğunda değişiklik
- Tekrar yırtılma riski (%5 cerrahi, %10 cerrahi dışı)
Korunma Stratejileri
- Spor öncesi germe egzersizleri (özellikle baldır esnetme)
- Ani ivmelenme gerektiren hareketlerde kademeli artış
- Uygun ayakkabı seçimi ve zemin kontrolü
- Düzenli eksantrik kuvvet antrenmanları
Acil Durumlar ve Doktora Başvuru
Kopma şüphesinde yapılmaması gerekenler:
- Buz dışında ağrı kesici krem sürmek
- Masaj yapmak veya esnetmeye çalışmak
- Yürümeye zorlamak
Acil servise başvurmak için en kritik belirtiler: Ayak bileğini hareket ettirememe, şiddetli şişlik ve yürüyememe durumlarıdır.
