Asansör korkusu (klostrofobi), kapalı ve dar alanlarda yoğun kaygı yaşanmasına neden olan bir anksiyete bozukluğudur. Günlük hayatı önemli ölçüde kısıtlayan bu fobi, doğru stratejilerle kontrol altına alınabilir.
Asansör Korkusu Nedir?
Klostrofobinin alt türlerinden biri olan asansör korkusu, kişinin kapalı kabinlerde nefes alamayacağı, sıkışıp kalacağı veya kontrolü kaybedeceği düşüncesiyle tetiklenir. Beynin tehlike algı mekanizmasının aşırı aktif hale gelmesi sonucu ortaya çıkar.
Yaygın Belirtileri
- Fiziksel: Çarpıntı, terleme, titreme, nefes darlığı, göğüste sıkışma.
- Duygusal: Ölüm korkusu, kontrol kaybı hissi, çıldırma endişesi.
- Davranışsal: Asansör kullanmaktan kaçınma, alternatif yollar arama.
Nedenleri ve Risk Faktörleri
- Travmatik deneyimler (asansörde sıkışma, ani duruş).
- Genetik yatkınlık ve aile öyküsü.
- Kaygı bozuklukları veya panik atak geçmişi.
- Kontrolü kaybetme korkusu.
Etkili Tedavi Yöntemleri
-
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT):
- Korku döngüsünü kırmaya odaklanır.
- Yanlış inançları gerçekçi düşüncelerle değiştirir.
-
Maruz Bırakma Terapisi:
- Kademeli olarak asansörle yüzleştirme.
- Önce hayal etme, sonra kısa süreli binişler.
-
EMDR Terapisi:
- Travmatik anıları işlemek için göz hareketleri kullanır.
-
Nefes ve Gevşeme Teknikleri:
- 4-7-8 nefes metodu (4 saniye nefes al, 7 saniye tut, 8 saniye ver).
- Kas gevşetme egzersizleri.
Pratik Baş Etme Stratejileri
- Güvenlik Sembolü Taşıma: Su şişesi veya vantilatörlü fan gibi rahatlatıcı nesneler.
- Zihinsel Odağı Kaydırma: Şarkı söyleme, telefonla ilgilenme.
- Sınırları Genişletme: Cam asansörlerle başlangıç yapma.
Özel Durumlar
- Hamilelikte: Yüksek kaygı bebeği etkileyebilir. EMDR güvenli seçenektir.
- Yaşlılarda: Kalp hastalığı varsa doktor kontrolü şart.
Ne Zaman Uzmana Başvurulmalı?
- Kaçınma davranışları iş/sosyal yaşamı aksatıyorsa.
- Fiziksel belirtiler şiddetliyse (bayılma hissi gibi).
- Kendi başına uygulanan yöntemler sonuç vermiyorsa.
Profesyonel Destek Süreci
- Psikiyatri uzmanı ilaç desteği (SSRI’lar) verebilir.
- Klinik psikologlar BDT ve EMDR uygular.
- Online terapi seçenekleri de etkilidir.
