Anal kanser, anüs bölgesindeki hücrelerin kontrolsüz çoğalmasıyla ortaya çıkan nadir ancak tedavi edilebilir bir kanser türüdür. HPV (İnsan Papilloma Virüsü) enfeksiyonu, başlıca risk faktörü olmakla birlikte, erken teşhis ve modern tedavi yöntemleriyle başarı oranları yüksektir.
Anal Kanser Nedir?
Anüs, sindirim sisteminin son bölümünü oluşturan ve dışkılamayı kontrol eden yapıdır. Bu bölgede gelişen kanserler genellikle "skuamöz hücreli karsinom" tipindedir. Nadir görülse (tüm kanserlerin %0.5’i) de son 20 yılda vakalarda artış gözlenmektedir.
Risk Faktörleri ve Nedenleri
- HPV Enfeksiyonu: Vakaların %90’ından sorumludur. Özellikle HPV 16 ve 18 tipleri riski artırır.
- Bağışıklık Sistemi Zayıflığı: HIV pozitif bireylerde 30 kat daha sık görülür.
- Cinsel Davranışlar: Çok eşlilik ve anal ilişki.
- Sigara: Tütün kullanımı riski 5 kat artırır.
- Kronik İltihap: Anal fistül veya uzun süreli tahriş.
Belirtiler ve Uyarı İşaretleri
- Rektal kanama veya dışkıda kan
- Anüs çevresinde şişlik veya kitle
- Şiddetli anal ağrı veya basınç hissi
- Kaşıntı, akıntı veya dışkı kontrolünde güçlük
- Lenf bezlerinde büyüme (kasık bölgesinde)
Teşhis Yöntemleri
- Fizik Muayene: Dijital rektal muayene ile kitle tespiti.
- Anoskopi/Endoskopi: Özel aletlerle anal kanalın incelenmesi.
- Biyopsi: Şüpheli dokudan örnek alınması.
- Görüntüleme: MRI, PET-CT ile yayılım değerlendirmesi.
Evreleme Sistemi
- Evre I: Tümör ≤2 cm, lenf nodu yayılımı yok.
- Evre II: Tümör >2 cm ancak çevre dokuya yayılmamış.
- Evre III: Lenf nodlarına veya komşu organlara metastaz.
- Evre IV: Karaciğer, akciğer gibi uzak organ tutulumu.
Tedavi Yaklaşımları
- Kemoradyoterapi: Ana tedavi yöntemidir. 5-FU veya Mitomisin ile radyoterapi kombine edilir.
- Cerrahi: Erken evrede tümörün lokal çıkarılması; ileri vakalarda abdominoperineal rezeksiyon.
- İmmünoterapi: Metastatik vakalarda Pembrolizumab gibi PD-1 inhibitörleri.
- Palyatif Bakım: Ağrı kontrolü ve yaşam kalitesini artırmaya yönelik destek.
Önleme ve Erken Teşhis Stratejileri
- HPV Aşısı: 9-45 yaş arası hem kadın hem erkeklerde koruyuculuk %90’ın üzerinde.
- Güvenli Cinsel İlişki: Kondom kullanımı ve partner sayısının sınırlanması.
- Düzenli Tarama: HIV pozitif veya organ nakilli bireylerde yıllık anal Pap smear testi.
- Sigara Bırakma: Tütün ürünlerinden tamamen uzak durmak.
Prognoz ve Takip
Erken evrede teşhis edilen hastalarda 5 yıllık sağkalım oranı %80’dir. Tedavi sonrası ilk 2 yıl 3 ayda bir, sonraki 3 yıl 6 ayda bir kontrol gereklidir. Takip sürecinde fizik muayene, endoskopi ve gerektiğinde PET-CT uygulanır.
Yaşam Tarzı Önerileri
- Lifli gıdalarla beslenerek kabızlıktan kaçınmak.
- Pelvik taban egzersizleriyle dışkı kontrolünü desteklemek.
- Psikoonkolojik destek alarak süreçle başa çıkmak.
