Alfa 1 Antitripsin

Alfa 1 Antitripsin Nedir?

Alfa 1 antitripsin (AAT), beyaz kan hücrelerinden biri olan makrofaj ve karaciğer tarafından üretilen ve kan dolaşımına salınan bir proteindir. Vücut, enfeksiyonlara ve tahriş edici maddelere yanıt olarak proteazlar üretilirken, bu proteazlar doku hasarına neden olabilir. Alfa-1 antitripsin görevi, bu proteazların (proteinleri parçalayan kimyasallar) vücuttaki sağlıklı dokuları parçalamasını önlemek için onları korumaktır.

Alfa 1 Antitripsin Normal Değerleri Kaç Olmalı?

Alfa-1-antitripsin referans aralığı yetişkinlerde 78-200 mg/dL iken 60 yaş ve üstünde 115-200 mg/dL’dir. Bu proteinin düşmesine, genetik nedenler, sigara kullanımı, kötü beslenme alışkanlıkları veya alkol kullanımı neden olabilir. Ayrıca yükselmesine ise doku nekrozu, travma, oral kontraseptif kullanımı, enfeksiyon ve gebelik sebep olabilir. Bu yüzden oluşabilecek hastalıkların erken teşhisi ve gerekli tedavilerin yapılabilmesi için test yapılması çok önemlidir.

Alfa 1 Antitripsin Nasıl Ölçülür?

Alfa-1-antitripsin seviyelerin ölçülmesi için kan testi olan alfa 1 antitripsin testi yapılır. Alfa-1-antitripsin eksikliği, normalden daha erken yaşta KOAH'a neden olabilirken, bu nedenle astım olarak yanlış teşhis edilebilir. Bu yüzden özellikle 45 yaşın altındaki kişilere KOAH teşhisi konulduğunda test yaptırılması gerekir.

Ayrıca alfa-1-antitripsin eksikliği kalıtsal bir durum olduğu için, eğer kişinin bir aile üyesinde varsa, buna sahip olma olasılığı daha yüksektir. Bu riskin farkında olmak, alfa-1-antitripsinin etkisini en aza indirecek adımlar atılmasında önemli bir faktördür. Alfa 1 antitripsin testinin yapılmasını gerektiren nedenler şu şekilde sıralanabilir:

• Alfa-1-antitripsin seviyelerinin anormal olduğundan şüpheleniliyorsa (örneğin genç yaşta amfizem veya başka bir akciğer rahatsızlığı geliştirildiğinde)
• KOAH teşhisi konulduğu durumlarda (fakat bazı durumlarda rutin bir test olarak yapılabilir)
• Ailede alfa-1-antitripsin teşhisi konmuş kişiler için aile taramasının bir parçası olarak,
• Açıklanamayan kronik karaciğer hastalığında
• Açıklanamayan bronşektazi
• Nekrotizan pannikülit (cilt hastalığı)
• Wegener granülomatozu (kan damarı iltihabı)
• Özellikle sarılık ile doğan çocuklarda, karaciğer hastalığının araştırılmasının bir parçası olarak,

Hamilelikte Alfa 1 Antitripsin Değerleri Nasıl Olmalı?

Gebelik zehirlenmesi (preeklampsi), hamilelik döneminde yüksek tansiyondan kaynaklanan bir durumdur. Bu hastalığın gelişimi zor tahmin edilebilirken, dolayısıyla klinik olarak önlenmesi ve yönetilmesi zordur. Ayrıca oksidatif stres, hastalığın gelişimine neden olur. Sağlıklı kadınlara kıyasla preeklampsili kadınların plasenta dokularında alfa 1 antitripsin düzeylerinin önemli ölçüde azaltır. Bu nedenle hamilelikte alfa 1 antitripsin düzeylerin belirlenmesi ve uygun tedavinin yapılması için kontrolü önemlidir. Hamilelikte alfa 1 antitripsin referans aralığı şu şekildedir:

• Hamileliğin birinci trimesterinde: 225 ila 323 mg/dL 
• Hamileliğin ikinci trimesterinde: 273 - 391 mg/dL 
• Hamileliğin üçüncü trimesterinde: 327 - 487 mg/dL 

Hamilelikte alfa 1 antitripsin seviyelerinin anormal olduğu durumlarda alfa 1 antitripsin enjeksiyon tedavisi, preeklampsi hastalıklarında yüksek kan basıncını hafifletir ve idrar protein seviyelerini azaltabilir. Ek olarak tedavide kullanılan enjeksiyon, antioksidanları artırarak oksidatif stresi baskılar ve böylelikle preeklampsi gelişimini önleyebilir. 

Bebeklikte Alfa 1 Antitripsin Değerleri Nasıl Olmalı?

Yenidoğanlarda ve çocuklarda karaciğerin çalışma düzeninin izlenmesi önemlidir. Bir çocuğun karaciğer problemleri geliştirip geliştirmediğini bilmenin kesin bir yolu olmasa da, bunun belirlenmesi için, kan testleri, çeşitli taramalar veya gerekli durumlarda karaciğer biyopsisi yapılabilir. Karaciğer fonksiyonunu test etmek, herhangi bir komplikasyonun erken bir aşamada fark edilmesini ve hızlı bir şekilde tedavi edilmesini sağlar. 

Karaciğer biyopsisi, fibroz (yara izi) ve karaciğer hasarının derecesini gösterir. Karaciğer hastalığı kötüleşirse ve karaciğerde yara izi (siroz) nedeniyle problemler varsa, karaciğer nakli önerilebilir. Bazı çocuk ve yetişkinlerde, yalnızca karaciğerde yara izinin neden olduğu sorunlar yaşadıklarında alfa-1 antitripsin eksikliği teşhisi konur. Bununla birlikte bebeklerde alfa 1 antitripsin referans aralığı 145-270 mg/dL arasında olmalıdır.

Alfa 1 Antitripsin Eksikliği Nedenleri Ve Hastalıkları Nelerdir?

Alfa 1 antitripsin eksikliği amfizeme veya akciğer hava yollarının kalıcı genişlemesine neden olduğundan, akciğerin iç yüzeyine ve alveollere zarar verir. Bu, gaz değişimi ve mukusun akciğerden temizlenmesi ile ilgili sorunlara neden olur. Ek olarak, karaciğeri etkileyerek kötü fonksiyona yol açabilir, ayrıca siroz ve karaciğer kanseri riskini artırabilir. Yaşamın ilk otuz yılında, protein eksikliği olan bir kişi için karaciğer hastalığı yaşaması, akciğer hastalığından daha yaygındır. 

Alfa 1 antitripsin eksikliğine neden olan hastalıklar şu şekildedir:

• Portal hipertansiyon (karaciğer çevresindeki kan damarlarında yüksek tansiyon)
• Nadir durumlarda, sertleşmiş yamalar ve kırmızı, ağrılı topaklarla sonuçlanan pannikülit adı verilen bir cilt hastalığı
• Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH)
• Bronşektazi (solunum yollarında hasar ve genişleme),
• Karaciğer hastalığı, 
• Akciğer hastalıkları,

Alfa 1 Antitripsin Eksikliği Belirtileri

Alfa 1 antitripsin değerlerin altına düşmesi durumunda serin proteaz inhibitörü (proteini kesen enzim) eksikliği yaşanır.  Eksiklik yaşanması durumunda alışılmadık derecede erken yaşta amfizem (kronik akciğer hastalığı) gelişimine ve genellikle siroza ilerleyen neonatal hepatit (3 aydan küçük çocuklarda morfolojik değişiklikler) artışına neden olur. Semptomlar yaşamın erken dönemlerinde ortaya çıksa da çoğu kişi orta yaşa gelene kadar semptomlar göstermeyebilir. Bu nedenle bu proteinin eksikliğinden kaynaklı çok çeşitli semptomlar ortaya çıkabilir. Ayrıca belirtilen semptomlar kronik olabilirken, soğuk algınlığı veya grip gibi akut solunum yolu enfeksiyonlarında ortaya çıkabilir. Alfa 1 antitripsin eksikliği belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• Nefes darlığı
• Balgam ve balgam üretimi ile birlikte aşırı öksürük
• Hırıltı
• Karaciğer ve dalağın büyümesi
• Egzersiz kapasitesinde azalma ve kalıcı düşük enerji durumu veya yorgunluk
• Nefes alırken artan göğüs ağrısı
• Asit  (karın içinde anormal bir sıvı toplanması) 
• Yorgunluk ve uyuşukluk, 
• İştahsızlık, 
• Kilo almada veya vermede zorluk,
• Ayaklarda veya karında şişme, 
• Ciltte veya gözlerin beyaz kısmında sarımsı renk değişikliği (sarılık), 
• Kan kusma ve tekrarlayan burun kanamaları,
• Dışkıda siyah veya kırmızı kan, soluk dışkı 
• Sürekli sarı idrar,

Alfa 1 Antitripsin Eksikliği Tedavisi

Alfa 1 antitripsin eksikliği teşhisi konulduğunda, yapılan diğer testlerin sonuçlarına ve semptomların ciddiyetine göre tedavi gerekir. Semptomlar ortaya çıkmadan önce teşhis konan hastalar genellikle daha sonraki aşamalarda teşhis edilenlere göre daha iyi sonuçlara sahiptir. Ayrıca herhangi bir semptom yoksa, düzenli takipler gereklidir. Alfa 1 antitripsin eksikliği tedavisi, KOAH semptomlarını kontrol etmek için reçeteli inhale ilaçları, bir pulmoner rehabilitasyon programı, oksijen tedavisi, gerekirse alevlenme, enfeksiyon veya semptomların kontrolü için solunan sentetik ilaçlar şeklinde verilir.

Sigara içilmediği halde akciğer fonksiyonun hızla düştüğü durumlarda alfa 1 antitripsin replasman tedavisi yapılabilir. Replasman tedavisi kan alfa 1 antitripsin düzeylerini artırır, ancak akciğer fonksiyonunda veya hayatta kalmada daha uzun vadeli iyileşmelere yol açtığı net değildir. Bu proteinin yerine koyma tedavisi intravenöz (damardan) olarak verilir. İleri akciğer hastalığı olan bazı hastalar, akciğer hacim küçültme ameliyatı (LVRS) ve akciğer transplantasyonu için sevk edilebilir.

Alfa 1 Antitripsin Eksikliğine Ne İyi Gelir?

Günümüzde alfa-1 antitripsin eksikliği için spesifik bir tedavi seçeneği olmasa da bunun neden olduğu semptomlar izlenerek yönetilir. Kişinin diyetinde ve yaşam tarzında bir değişiklik yapması olası bazı semptomların önüne geçilmesi mümkündür. Bu nedenle alfa 1 antitripsin seviyelerinin normal değerlerde tutmak için yapılması gerekenler şu şekildedir:

• Bebekler genellikle tek başına normal süt veya anne sütü yerine özel bir süt formülüyle daha iyi sonuç verir, çünkü özel sütler daha kolay emilir.
• Daha büyük çocuklara, yüksek kalorili içecekler şeklinde verilebilecek ekstra kalori verilebilir.
• Karaciğer hasarlı bebekler ve çocuklar zayıf safra üretimine sahip olduğu için diyet değişiklikleri sıklıkla yapılmalıdır. 
• Kanın normal şekilde pıhtılaşmasına yardımcı olmak için çocuklara ekstra vitamin verilirken, özellikle de K vitamini tercih edilebilir.
• Alkol bırakılmalıdır.
• Düzenli egzersiz yapılmalı ve kilo kontrol edilmelidir. 
• Her yıl grip aşısı yaptırılmalıdır
• Zatürre aşısı yaptırılmalıdır.
• Sigara bırakılmalıdır.
• Çevresel tozlardan veya işyerinde toksik maddelere maruz kalmaktan korunmalıdır.
• Göğüs enfeksiyonlarından ve soğuk algınlığından kaçınılmalıdır.
• Dengeli beslenilmelidir.

Alfa 1 Antitripsin Eksikliği Hastalıkları

Alfa 1 antitripsin eksikliği sonradan edinilen veya genetik olarak gelen bir kan hastalığıdır. Genetik durumlarda, ebeveynlerden biri veya her ikisi de çocuklarına AAT proteininin üretimini düzenleyen bir genin anormal bir versiyonunu geçirdiğinde ortaya çıkar. Ayrıca çocuklarının hastalığı miras alması için her iki ebeveynin de anormal alfa-1 antitripsin eksikliği geninin en az bir kopyasına sahip olması gerekir.

Alfa 1 Antitripsin Eksikliği Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Alfa-1 antitripsin değerlerinin anormal olduğunda ve gerekli tedavi edilmediği durumlarda bazı ileri derece akciğer ve karaciğer problemlerine neden olur. Bu hastalıklardan bazıları şu şekilde sıralanabilir:

• Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH )
• Amfizem (solunum yetmezliği)
• Bronşektazi (solunum yollarında hasar ve genişleme),
• Karaciğer hastalığı, karaciğer yetmezliği ve nakil ihtiyacı
• Bazı durumlarda ülsere dönüşen ağrılı kırmızı topaklar şeklinde cilt rahatsızlığı olan pannikülit, 
• Kan damarlarında vaskülit adı verilen böbreklerini etkileyen iltihaplanma
• Nefrotik sendrom gibi böbrek hastalıkları
• Prematüre doğum
• Pankreatit
• Doğuştan kusurlar
• Yenidoğan solunum sıkıntısı sendromu
• Protein kaybettiren bozukluklar

Alfa 1 Antitripsin Yüksekliği Nedenleri ve Hastalıkları Nelerdir?

Alfa-1 antitripsin yüksek seviyeleri yaygın bir durumdur, çünkü akut veya kronik iltihaplanma durumunda plazma konsantrasyonları artar. Yüksek seviyeler, genellikle gebeliğin sonlarında ve östrojen tedavisi sırasında da görülür, çünkü Alfa-1 antitripsin sentezi östrojenler tarafından uyarılır. 

Ayrıca dışkıda alfa 1 antitripsin yüksekliği esas olarak, hipoalbüminemi (kan düzeylerinde azalma), ülseratif kolit ve Crohn hastalığı vakalarında bulunur. Çünkü bu hastalıklar kronik ishal veya albümin kaybı yaşanır. Hastalıkların ayrıcı tanısı için fekal alfa 1 antitripsin yüksekliğinden dolayı biyopsi veya endoskopi yapılması gerekir. Bununla birlikte, alfa 1 antitripsin yüksekliği neden olan hastalıklar şu şekildedir:

• Whipple hastalığı (bağırsak hastalığı), 
• Nekrotizan enterokolit (prematüre bebeklerde bağırsak hastalığı), 
• Bağırsak tüberkülozu, 
• Çölyak hastalığı, 
• Bağırsak lenfoması 
• Sistemik lupus eritematozus (kronik hastalık)
• Bağırsak polipleri, 
• Kolon kanseri, 
• Ülseratif kolit
• Crohn hastalığı (bağırsak hastalığı)
• Divertikülit (kalın bağırsak fıtığı), 
• Gıda alerjileri, 
• Hamilelik,
• Hipoalbüminemi (albümin eksikliği),
• Preeklampsi

Alfa 1 Antitripsin Yüksekliği Tedavisi

Alfa 1 antitripsin yüksekliği bağırsak hastalıklarına neden olduğu için ilk olarak hastalığın teşhis edilmesi önemlidir. Teşhis edilen hastalığın türüne bağlı olarak ilk bağırsak hareketlerinin düzenlenmesi için protein bakımından zengin ve yağsız gıdalar tüketilmesine yönelik beslenme düzenlemesi yapılmalıdır. Çünkü beslenme düzenlemesi, bağırsak hastalıkların tedavisinde ana unsurdur. Sonuç olarak, hipoalbüminemi ve bağırsak hastalıklarından kaynaklanan protein yüksekliğinde fekal alfa-1 antitripsin düzeylerine bakılmalıdır.