Akciğer ödemi, akciğerlerdeki hava keseciklerinin (alveoller) sıvıyla dolması sonucu nefes darlığı ve oksijen yetersizliğiyle seyreden acil bir durumdur. Kalp yetmezliği, enfeksiyonlar veya toksin maruziyeti gibi nedenlerle ortaya çıkabilir. Tedavi edilmezse hayati tehlike oluşturur.
Akciğer Ödeminin Başlıca Nedenleri
Akciğer ödemi genellikle iki mekanizmayla gelişir: Kardiyojenik (kalp kaynaklı) ve non-kardiyojenik. Kardiyojenik ödem, sol kalp yetmezliği sonucu akciğer damarlarında basınç artışıyla oluşur. Non-kardiyojenik ödem ise akciğer dokusundaki direkt hasardan kaynaklanır; zatürre, yüksek irtifa, duman inhalasyonu veya sepsis gibi durumlar tetikleyebilir. Böbrek yetmezliği ve aşırı sıvı yüklenmesi de risk faktörleridir.
Belirtiler ve İlerleyiş
Hastalık ani veya kademeli başlayabilir. Erken dönemde egzersizle artan nefes darlığı görülürken, ilerleyen saatlerde şiddetli semptomlar ortaya çıkar:
- Dinlenirken bile artan solunum güçlüğü
- Gök gürültüsünü andıran hırıltılı solunum (ronkus)
- Pembe veya kanlı köpüklü balgam
- Göğüste baskı hissi ve kaygı
- Dudaklarda/tırnaklarda morarma (siyanoz)
- Soğuk terleme ve çarpıntı
Teşhis Yöntemleri
Tanıda klinik bulgular kritiktir. Doktor akciğerlerde "krepitan ral" adı verilen çıtırtı sesini steteskopla duyabilir. Destekleyici tetkikler:
- Akciğer Grafisi: Kelebek kanadı görünümü ve Kerley B çizgileri.
- EKG: Kalp ritim bozuklukları veya iskemi bulguları.
- Kan Testleri: BNP (kalp yetmezliği göstergesi), arter kan gazı.
- Ekokardiyografi: Kalp fonksiyonlarını değerlendirmek için.
Tedavi Protokolleri
Tedavi altta yatan nedene yönelik planlanır:
- Oksijen Desteği: Nazal kanül veya maske ile başlanır; solunum yetmezliğinde mekanik ventilasyon gerekebilir.
- İlaç Tedavisi:
- Diüretikler (furosemid) sıvı birikimini azaltır.
- Morfin, solunum sıkıntısını ve kaygıyı hafifletir.
- Kardiyojenik ödemde nitrogliserin damar genişletici etki yapar.
- Nedene Özel Müdahaleler:
- Enfeksiyonlarda antibiyotikler.
- Böbrek yetmezliğinde diyaliz.
- Yüksek irtifa ödeminde acen alçaltma.
Önleme ve Yönetim Stratejileri
- Kalp hastalarının tuz kısıtlaması ve sıvı dengesine dikkati.
- Kontrolsüz hipertansiyon ve diyabetin düzenli takibi.
- Sigara ve alkolden kaçınma.
- Kimyasal buharlara maruziyette koruyucu ekipman kullanımı.
Acil Durum İşaretleri
Hızlı nefes alıp verme (takipne), bilinç bulanıklığı veya balgamda artan kan görülmesi durumunda 112 acil servis aranmalıdır. Yoğun bakım ünitelerinde hemodinamik monitorizasyon hayat kurtarıcı olabilir.
