Aile Terapisi Nedir?

Aile terapisi, aile üyeleri ve yakınlarıyla kurdukları ilişkilerin ve iletişim sorunlarının giderilmesi konusunda yardımcı bir terapi türüdür.

Bireylerin eş, çocuklar ve ebeveyn gibi kişilerle kurdukları ilişkilerde duygusal doyumları ve ruh sağlıkları çok önemlidir. Aile bireyleri arasında günlük yaşamda bazen çatışmalar, sıkıntılı süreçler geçirilmesi mümkündür. Fakat sağlıklı olan karşılaşılan her sorunun hızlı bir şekilde aşılması ve gelişmeye devam edilmesidir. Aile terapisi; aile üyeleri ve yakın ilişkide bulunulan kişilerin birbirleri ile olan iletişimin kalitesini artıran ve yaşanan çatışmaların üstesinden gelmeleri konusunda yardımcı olan bir terapi çeşididir. Aile terapisi sorunun tespiti ve çözüm odaklı aksiyonların kolay bir şekilde alınabilmesi için mümkünse aile bireylerinin tamamının katılımı ile gerçekleştirilmelidir. Birden fazla bireyin ele alınacağı terapide psikolojik hastalık belirtilerinin tek bir kişide görülmüş olması durumu dahi bulunulan sosyal çevre içerisinde değerlendirilecektir. Ailede yaşanan problemlerin çözülememesi durumu ruhsal sağlıklı ilgili sorunları beraberinde getirecektir. Bu durum bireysel veya birlikte profesyonel yardımla aşılabilir. Aile terapisi bu noktada devreye girmektedir.

Aile terapisi sayesinde sorunların üstesinden gelebilmek ailenin güçlerinin artırılması ve sağlamlığının sürekli hale getirilmesi ile mümkündür. Bireylerin yeterli düzeyde tatmin edici bir evlilik sürdürebilmeleri, birbirleriyle aile ortamında sosyal uyuma sahip olabilmeleri için tedavi konusunda eğitim alan profesyoneller tarafından gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Süreçte hem kişisel hem de aile genelinde tatminkar sonuçlar alabilmek ancak aile terapisi eğitimi alan kişilerle çalışıldığında mümkün olacaktır. Aile terapisine ihtiyaç duyulmasına neden olan durumlar arasında;

  • Ekonomik problemler yaşanıyor olması
  • Kişinin kendisine zarar veren hareketler sergiliyor olması
  • Evlat edinilmesi
  • Ailede üvey birey olması
  • Şiddet yaşanıyor olması
  • Travmalar, yas ve kayıp yaşanması
  • Okul problemleri
  • Ergenlik dönemi problemleri
  • Evlilik problemleri
  • Boşanma
  • Eşler arasında ilişki bozuklukları
  • Kronik fiziksel rahatsızlıklar
  • Madde ve alkol kullanımı
  • Psikoseksüel gelişim zorlukları gibi durumlar yer alabilir.

Aile terapisinin ne kadar sıklıkla gerçekleştirileceği ve ne kadar süreceği ailenin ihtiyaçları dikkate alınarak uzman tarafından belirlenir. Aile terapisinde kullanılan teknikler yaşanan sorunların bireysel veya birden fazla kişi kaynaklı olmasına, aşılmasında güçlük çekilen problemin ortaya çıkış nedenine göre değişiklik göstermektedir. Kullanılacak teknik gerekli eğitimi almış uzman tarafından belirlenecektir. Ortalama 8 – 20 seans aralığında sürecek aile terapilerinde seans sıklıkları genellikle 1 – 2 haftadır. Bireysel terapi uygulamaları için ortalama 50 dakika yeterli iken çift için gerçekleştirilen seansların süresi 90 dakika aralığındadır.

Sistemik Aile Terapisi

Gregory Bateson tarafından 1950'lerde geliştirilmiştir. Tekniğin temeline göre ailedeki tüm ilişkiler döngüseldir. Bu nedenler bireylerin bu döngüdeki ilişkileriyle ele alınmaları gerekmektedir. Tekniğe göre bireyin ilişkide olduğu herkesin onun üzerinde etkisi olduğu kabul edilmektedir. Kabul edilen veriler nedeniyle sorunların çözümü için aile içi dinamiklere odaklanılmaktadır. Yani problem bireyin kendi problemi olarak ele alınmamakta, aile genelinin bir problemi olarak ele alınmaktadır. Amaç danışanların potansiyelinin ve güçlü yönlerinin ortaya çıkarılmasıyla sorunun çözüme kavuşturulmasıdır. İçe kapanma, yeme bozuklukları ve akademik başarısızlıklar gibi durumlar kardeş ve ebeveyn ilişkilerinin başarısız olmasına bağlanmaktadır. Uygulanan teknikle bireyin aileden bağımsız olarak var olmayı becermesi ve sorunun bu sayede ortadan kaldırılması amaçlanmaktadır.

Stratejik Aile Terapisi

Direkt olarak sorunu çözmeye odaklı hareket edilen bir tekniktir. Aile bireylerinin işbirliği içerisinde olmalarını veya olmamalarını önemsemeden değişimi amaçlamaktadır. Tekniğe göre aile üyelerinden birinin sorunlu davranışlarına diğer aile üyeleri tarafından verilen tepkiler sorunu artırabilir. Bu bir kısır döngüye sebep olabileceği gibi diğer aile bireyleri tarafından verilen tepkiler pozitif geribildirim döngüsünü oluşturacaktır.

Stratejik aile terapisine göre sorunların gelişme süreci vardır. Bu süreçte ilk adım sorunların çözümü için yanlış çözüm ve yaklaşımlar sergileniyor olmasıdır. Bu durum sorunun kronikleşmesine neden olabilir. Bir diğer süreç ise hiyerarşideki düzensizlikler olarak tanımlanmaktadır. Sürecin sonunda ise aile bireylerinden birisinin bir diğerini gizliden denetlemeye çalışması veya korumaya çalışması yer almaktadır. Stratejik aile terapisi uygulamasında yaşanan sorunları kim tarafından çözülmeye çalışıldığı ve nasıl çözülmeye çalışıldığı bulunmaya çalışılır. Evlilik ve aile sorunlarının çözümünde tercih edilebilecek ilk ve etkili yöntemde iletişim baz alınmaktadır. Sorunların çözümü için denenen yöntemlerin tekrarlanması yerine direkt olarak değişimin tetiklenmesini sağlayan stratejiler uygulanmaktadır.

Yapısal Aile Terapisi

Yapısal aile terapisinde ilk amaç ailenin nasıl örgütlendiğini ve birbirleriyle etkileşimlerini anlamaktır. Bu noktalarda gerçekleştirilecek düzenlemeler ile işlevsiz örgütlenmeler engellenecektir. İşlevsel örgütlenmelerin sağlanması ise aile yapısının düzenlenmesi, ailenin değişen koşullara uyum sağlamasının önünün açılması ile mümkündür.

Aile bireyleri farkında olmasalar dahi birbirlerini etkilerler. Yaşadıkları sorunlar nedeniyle terapiye katılan aile bireylerinin problemlerinin ortadan kaldırılması için sorunun ayrıntılarından daha çok bireylerin bunlarla nasıl başa çıkmaya çalıştıklarına bakılacaktır. Ailede var olan etkileşim dinamiklerinin ortaya çıkarılması bu sayede mümkün olacaktır. Örneğin anne ve çocuğun birbiriyle güzel bir ilişki kurup babayı ilişkinin dışında tutması babanın kendisini dışlanmış hissetmesine neden olacaktır. Kendisini dışlanmış hisseden babanın anne ile ortaklıklarının artırılması yapısal problemlerin ele alınması ile mümkün olacak ve ailedeki işlevselliğin yükseltilmesi ile sorun ortadan kaldırılacaktır. Ailedeki her bireyin kendine ait rolün belirlenmesi, roller arasındaki sınırların kesin olarak çizilmesi ve aile sistemine herkesin dahil olması sorunların çözülmesi noktasında avantaj sağlayacaktır.

Yaşantısal Aile Terapisi

Yaşantısal aile terapisi sorunların çözümü için tekniklerin uygulanmasından ziyade insanları ön plana çıkarmaktadır. İnsanların geçmişinden çok yaşanılan anı odak noktası olarak görmektedir. Terapideki anahtar kavramlar yaşanan süreç, yüz yüze olmak, gelişim göstermek ve eyleme geçmektir. Soyut ve teorik faktörler minimum seviyeye çekilerek sürece odaklanılmaktadır.

Terapide bireylerin duygularını açığa vurması ve buna bağlı olarak oluşturulacak farkındalık üzerine odaklanılır. Bu nedenle kişilerin duygularını açık ve etkili bir şekilde ifade edebilmeleri için cesaretlendirilmeleri sağlanır. Terapi tekniğine göre sağlıklı bir ailede yaşam, duygular vasıtasıyla karşılıklı olarak sürdürülmeli ve paylaşılmalıdır. Etkileşim açısından katı, empati becerisinden uzak aileler ise işlevsiz olarak tanımlanmaktadır. Terapist tarafından gerçekleştirilen uygulamalar, aile bireylerinin normalde yaptıkları fakat verimsiz olan davranışları görmelerini sağlayacaktır. Verimsiz davranışların bireyler tarafından görülmesi sonrasında semptomlar terapist ile birlikte bireyler tarafından tekrar değerlendirilecektir.

Pozitif Aile Terapisi

Pozitif aile terapisi tekniğinde insanın öz kaynakları temel alınarak çatışma çözümüne odaklı hareket edilmektedir. Danışana terapist tarafından insanın doğası gereği pek çok beceriyle donatıldığı, her bireyin birbirinden farklı potansiyellere sahip oldukları hatırlatılmaktadır. Danışanın kendi potansiyelinin ve becerilerinin farkına vararak sorunlarla baş etmesine yardımcı olunmaktadır. Uygulamada tedavi amacıyla ailenin hem olumlu hem de olumsuz tüm yönleri bütünüyle ele alınmaktadır. Terapi sürecinde terapist tarafından seçilmiş öyküler ve farklılaşma analiz envanteri kullanılır. Farklılaşma analiz envanteri pozitif psikoterapi ilkelerine göre geliştirilmiştir.

Öyküsel Aile Terapisi

Öyküsel aile terapisinde danışanların kendi hikâyelerini anlatmaları ile sürece başlanmaktadır. Kişilerin hikâyelerini anlatıyor olmalarının kendilerini hangi konularda ve neden yetersiz gördüklerini anlamalarına yardımcı olduğuna inanılmaktadır. Terapist anlatılanlar ile yakından ilgilenmekte ve kişinin başarısız gördükleri noktaların haricinde kendilerini başarılı hissettikleri zamanları da araştırmaktadırlar. Yönteme göre kişilerin geçmişleri eşsizdir ve terapist bunun bilincinde hareket eder. Terapistler bu aşamada danışanları kendilerini sorunları olan kişiler olarak değil de sorunlarını çözmeye çalışan, onlarla mücadele eden kişiler olarak hissetmelerini sağlarlar. Ailenin sorunun oluşmasındaki etkisinden daha çok var olan sorunun aileyi nasıl etkiliyor olduğu ele alınmaktadır. Bu yöntemde terapistler sorun çözücü olarak aktif rol almazlar.

Psikodinamik Aile Terapisi

Psikodinamik aile terapisinde aile yaşamı önemle ele alınmaktadır. Aile hakkında elde edilen sosyal ve tarihsel bilgiler dikkatle değerlendirmeye alınır. Terapistler terdavi sürecinde aile bireylerinde gerçekleşen değişimleri dikkate alırlar. Bunu geçmişin günümüzü etkilediğini düşünmeleri nedeniyle yapmaktadırlar. Örneğin kişinin çocukluk çağındaki yaşantısının günümüzde yaşanan sorunları etkileyebileceği düşünülmektedir. Ayrıca aile içerisinde yer alan kişilerin birbirlerini etkiliyor olduğu düşüncesiyle terapiye yön verilmektedir. Kişi kendisiyle nasıl ilişki kuruyorsa ailesindeki bireyler ile de o şekilde ilişki kurmaya çalışacaktır. Kendisi ile kurduğu ilişkinin sağlıklı olması çevresindekiler ile kurulacak ilişkinin sağlıklı olabilmesi için bir adım olacaktır.

Evlilik ve Aile Terapisi

Evlilik ve aile terapisi çiftler arasında var olan yakın ilişkinin inceleniyor olduğu psikoterapi dalıdır. Evlilik ilişkilerinde eşlerin sıkıntılı ve zorlu dönemlerden geçmeleri, zaman zaman çatışmalar yaşayabilecekleri bilinmektedir. Terapideki amaç çiftlerin yaşadıkları bu olumsuz durumların ele alınarak sıkıntılı ve zorlu süreçteki çatışmaların aşılması olacaktır. Bunun için eşlerin sağlıklı yönde değişmeleri ve gelişmeleri sağlanmaktadır.

Evlilikte bireyler olumsuz sürecin sonlandırılabilmesi adına sistemin genelinde bir değişime ihtiyaç duyabilmektedir. Bu uygulamada terapistin görevi eşlerin birbirlerine yardım edebilmek için yapıcı yollar bulabilmelerini sağlamaktır. Eşlerin her birinin sıkıntısı ayrı olarak ele alınmalı ve aile sistemi içinde değerlendirilmelidir. Terapide olumlu etkinin görülmesi için zamana ihtiyaç duyulabilir. Çiftin birbirleri ile aralarında kurdukları yakın ilişkinin süreç genelinde destekleniyor olması gerekmektedir.

Makaleyi faydalı buldun mu?
1
0
Makeleyi Paylaşın