Ağız kuruluğı (kserostomi), tükürük üretiminin azalması sonucu ortaya çıkan ve yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyen yaygın bir sağlık sorunudur. Geçici veya kronik olabilen bu durum, tedavi edilmediğinde diş çürükleri, ağız enfeksiyonları ve sindirim problemlerine yol açabilir.

Ağız Kuruluğunun Başlıca Nedenleri

• İlaç Yan Etkileri: 500’den fazla ilaç türü (antihistaminikler, antidepresanlar, tansiyon ilaçları) tükürük bezlerini etkileyebilir.
• Sistemik Hastalıklar: Şeker hastalığı, Sjögren sendromu, Parkinson ve HIV gibi rahatsızlıklar.
• Kanser Tedavileri: Radyoterapi (özellikle baş-bölge uygulamaları) ve kemoterapi tükürük bezlerine zarar verebilir.
• Yaşlanma: İleri yaşla birlikte tükürük üretiminde doğal azalma görülür.
• Sinir Hasarı: Kaza veya cerrahi müdahaleler sonrası tükürük bezi sinirlerinde oluşan hasarlar.

Belirtiler ve Tanı Yöntemleri
Ağızda yapışkanlık hissi, sık susama, dilde yanma, çatlamış dudaklar ve tat alma bozuklukları tipik belirtilerdir. Tanıda:

• Tükürük Akış Testi: 5 dakikada 1.5 ml altında üretim patolojik kabul edilir.
• Kan Testleri: Otoimmün hastalıkların taranması için ANA, RF antikorları.
• Görüntüleme: Tükürük bezi taşlarını tespit için ultrason veya sialografi.

Tedavi Yaklaşımları

1. Nedene Yönelik Tedavi:
   • İlaç kaynaklıysa hekim kontrolünde alternatif ilaçlara geçiş.
   • Otoimmün hastalıklarda immünmodülatör tedaviler.
2. Semptomatik Çözümler:
   • Yapay tükürük spreyleri veya ağız nemlendirici jeller.
   • Reçeteli tükürük uyarıcılar (Pilokarpin).
3. Diş Bakımı:
   • Florürlü diş macunu ve alkolsüz gargaralarla günlük bakım.
   • 3 ayda bir diş hekimi kontrolü.

Evde Uygulanabilecek Pratik Çözümler

• Nemlendirici Diyet: Salatalık, kereviz, çilek gibi yüksek su içerikli gıdalar tüketmek.
• Şekersiz Sakız: Ksilitol içeren sakızlar tükürük akışını artırır.
• Burun Tıkanıklığını Giderme: Gece ağızdan nefes almayı önlemek için tuzlu su spreyleri.
• Alkol ve Kafein Sınırlaması: Diüretik etkileri nedeniyle tüketimi azaltmak.

Önleyici Stratejiler

• Günlük 2 litre su tüketimi.
• Sigara ve tütün ürünlerinden uzak durma.
• Yatak odasında nem oranını %40-60 arasında tutma.
• Gece yatmadan önce nane yağı içermeyen nemlendirici balsam kullanma.

Hangi Durumlarda Doktora Başvurulmalı?

• 2 haftayı aşan inatçı kuruluk.
• Yutma veya konuşmada zorluk.
• Ağız ülserleri veya mantar enfeksiyonu belirtileri.
• Diş protezi kullanımında ağrı.

Başlangıçta kulak burun boğaz uzmanına veya diş hekimine danışılabilir. Altta yatan sistemik nedenler için iç hastalıkları uzmanı takibi gerekebilir.