Perikardiyosentez, kalbi çevreleyen perikard boşluğunda biriken anormal sıvının boşaltılması için uygulanan hayati bir tıbbi prosedürdür. Bu işlem, kalbin sıkışmasına yol açan ve ölümcül olabilen kalp tamponadı gibi acil durumlarda kullanılır.
Perikardiyosentez Hangi Durumlarda Gereklidir?
Bu işlemin en kritik endikasyonu kalp tamponadıdır. Bu durumda perikard sıvısı kalbe baskı yaparak kan dolaşımını engeller. Diğer uygulama alanları arasında büyük perikard efüzyonları (500 ml’yi aşan sıvı birikimi), enfeksiyon şüphesiyle tanı amaçlı sıvı analizi ve malignite kaynaklı sıvı toplanmaları yer alır.
İşlem Öncesi Hazırlık Aşamaları
Hastanın vital bulguları stabilse acil olmayan durumlarda detaylı hazırlık yapılır. Ekokardiyografi ile sıvı miktarı ve en uygun giriş noktası belirlenir. Kan sulandırıcı ilaçlar geçici olarak kesilir. Hastaya aç kalması söylenir ve bilgilendirilmiş onam formu imzalatılır. Acil tamponad vakalarında ise hazırlık süreci hızlandırılır.
Perikardiyosentez Nasıl Uygulanır?
İşlem genellikle lokal anestezi altında gerçekleştirilir. Hastaya yarı oturur pozisyon verilir. En sık kullanılan yaklaşım subksifoid yoldur (göğüs kemiği alt ucu). Steril koşullarda ultrason veya floroskopi eşliğinde özel bir iğne perikard boşluğuna ilerletilir. İğnenin kalbe temas etmemesi için sürekli EKG takibi yapılır. Sıvı boşalması başladığında iğne üzerinden kateter yerleştirilir ve drenaj sağlanır.
Olası Komplikasyonlar ve Riskler
- Kardiyak Delinme: %1-3 oranında görülür, acil cerrahi gerektirebilir
- Aritmiler: İğne miyokarda değdiğinde geçici ventriküler taşikardi
- Pnömotoraks: Akciğer zarının yaralanması sonucu hava kaçağı
- Enfeksiyon: Steril teknik ihlalinde perikardit riski
- Karaciğer/Dalak Yaralanması: Anatomik varyasyonlarda nadiren görülür
İşlem Sonrası Bakım ve Takip
Hasta 24 saat monitörize edilerek vital bulgular takip edilir. Drenaj kateteri genellikle 24-48 saat sonra çıkarılır. Boşaltılan sıvının miktarı, rengi ve laboratuvar analizi kaydedilir. Ağrı kontrolü için nonsteroid antienflamatuarlar verilir. Taburculuk sonrası 1 hafta içinde kontrol ekokardiyografisi yapılır.
Alternatif Tedavi Yöntemleri
Tekrarlayan efüzyonlarda cerrahi alternatifler düşünülür:
- Perikardiyal Pencere: Perikard ile plevra boşluğu arasında fistül oluşturma
- Perikardiyektomi: Perikardın kısmen çıkarılması
- Perikardiyoskopi: Kameralı sistemle tanısal inceleme ve biyopsi
Sonuç ve Önemli Uyarılar
Bu işlem deneyimli kardiyolog veya girişimsel radyologlar tarafından yapılmalıdır. Görüntüleme kılavuzluğunda uygulandığında başarı oranı %97’ye ulaşır. Hastaların %85’inde semptomlarda anlamlı düzelme görülür. Tekrarlama riski altta yatan nedene bağlıdır. Malign efüzyonlarda %50’ye varan nüks oranları bildirilmiştir.
