Parasentez, karın boşluğunda anormal sıvı birikimi (asit) olan hastalarda tanı veya tedavi amacıyla yapılan tıbbi bir girişimdir. Bu işlemde, karın duvarından ince bir iğne ile girilerek sıvı alınır veya boşaltılır. Özellikle siroz, kalp yetmezliği veya kanser gibi hastalıklarda gelişen asitin yönetiminde kritik rol oynar.
Parasentez Hangi Durumlarda Yapılır?
- Tanısal Amaçlı: Sıvının nedenini belirlemek için (enfeksiyon, kanser hücreleri, kanama)
- Tedavi Edici: Nefes darlığı veya karın gerginliğini azaltmak için büyük miktarda sıvının boşaltılması
- Acil Durumlar: Spontan bakteriyel peritonit (SBP) şüphesinde antibiyotik başlama gerekliliği
İşlem Öncesi Hazırlık
- Hasta Değerlendirmesi: Kan pıhtılaşma testleri (INR, trombosit) ve böbrek fonksiyonları kontrol edilir.
- Enfeksiyon Riski: Cilt temizliği antiseptik solüsyonla yapılır.
- Pozisyon: Hasta sırtüstü yatırılır, sıvı birikimi ultrasonla işaretlenir.
- Ekipman: Steril şartlarda parasentez kiti (iğne, tüpler, enjektör) hazırlanır.
Parasentez Nasıl Uygulanır?
- Giriş Yeri: Genellikle göbek altı veya yan bölgeden (ultrason kılavuzluğunda) lokal anestezi yapılır.
- Sıvı Alımı:
- Tanısal: 20-50 ml sıvı enjektörle çekilir.
- Terapötik: Özel kateterle 5-10 litreye kadar kontrollü boşaltım yapılır.
- Süre: İşlem ortalama 15-30 dakika sürer.
Alınan Sıvının Laboratuvar Analizi
- Görünüm: Berrak, kanlı veya bulanık olması altta yatan nedene işaret eder.
- Biyokimya: Albumin, LDH, glukoz
- Hücre Sayımı: Lökosit >250/mm³ ise enfeksiyon şüphesi
- Kültür: Mikrobiyolojik inceleme için
- Sitolojik İnceleme: Kanser hücresi araştırması
Komplikasyonlar ve Riskler
- Düşük Riskli (%1’den az): Hafif ağrı, hematom
- Orta Riskli: Enfeksiyon, karın duvarında kanama
- Ciddi Riskler (<%0.1):
- Hipotansiyon: Hızlı sıvı boşaltımına bağlı
- Böbrek Yetmezliği: Sıvı kaybıyla tetiklenebilir
- Bağırsak Delinmesi: Teknik hata veya anatomik anomalide
İşlem Sonrası Bakım
- Takip: Tansiyon ve nabız 4 saat izlenir.
- Sıvı Replasmanı: >5 litre boşaltımda albümin infüzyonu yapılır.
- Yara Bakımı: Giriş yeri 24 saat kapatılır.
- Aktivite: Hastalar aynı gün evine dönebilir.
Hangi Durumlarda Yapılmaz?
- Mutlak Kontrendikasyonlar:
- Kanama bozukluğu (INR>2.0, trombosit<20.000)
- Karın duvarında enfeksiyon
- Göreceli Riskler:
- Gebelik
- İleri derecede bağırsak şişkinliği
Alternatif Tedaviler
- Diüretikler: Hafif asitte ilk tercih (furosemid/spironolakton)
- TIPS: Sirozda dirençli asitte şant uygulaması
- Periton Kateteri: Malign asitte kalıcı drenaj
Parasentez, deneyimli hekimlerce yapıldığında güvenli ve etkili bir işlemdir. Hastaların işlem öncesi risk faktörlerinin dikkatle değerlendirilmesi komplikasyonları önemli ölçüde azaltır.
