Ampiyem, vücut boşluklarında cerahatli sıvı birikimi olarak tanımlanan ciddi bir enfeksiyon durumudur. En sık akciğerleri saran plevral boşlukta görülür ve tedavi edilmediğinde yaşamı tehdit edebilen komplikasyonlara yol açabilir. Bu yazıda ampiyemin nedenleri, belirtileri ve güncel tedavi yaklaşımlarını detaylıca ele alacağız.
Ampiyem Nedir?
Ampiyem, bakteri veya mantar enfeksiyonu sonucu vücut boşluklarında iltihaplı sıvının (cerahat) toplanmasıdır. Plevral ampiyem, akciğer zarı ile göğüs duvarı arasındaki boşlukta gelişen en yaygın türüdür. Genellikle zatürre, akciğer absesi veya göğüs travması sonrası ortaya çıkar.
Nedenleri ve Risk Faktörleri
- Pnömoni: Tedavi edilmemiş bakteriyel zatürrenin ana komplikasyonu
- Cerrahi Sonrası: Akciğer veya yemek borusu ameliyatlarını takiben
- Göğüs Travması: Kaburga kırıklarında enfeksiyon gelişimi
- Bağışıklık Yetmezliği: Diyabet, kanser tedavisi veya HIV gibi durumlar
- Yayılan Enfeksiyonlar: Karaciğer absesi veya apandisit gibi odaklardan yayılım
Belirtileri
- Solunumsal: Nefes darlığı, kuru öksürük, göğüs ağrısı (derin nefesle artan)
- Sistemik: 39°C’yi aşan ateş, gece terlemeleri, titreme nöbetleri
- Fiziksel: Halsizlik, iştahsızlık, kilo kaybı ve solunum seslerinde azalma
- İlerlemiş Vakalarda: Ciltte solukluk, çomak parmak ve şok tablosu
Teşhis Yöntemleri
- Görüntüleme:
- Akciğer grafisi (sıvı seviyesi gösteren)
- Kontrastlı BT (apse ve sıvı lokalizasyonu için)
- Torasentez:
- İğneyle sıvı alınması ve analizi (pH <7.2, LDH >1000 IU/L)
- Laboratuvar:
- Kültür (Stafilokok, Streptokok, Gram-negatif basiller)
- CRP ve sedimentasyon yüksekliği
Tedavi Yaklaşımları
- Antibiyotik Tedavisi: Kültüre göre seçilen 4-6 haftalık IV antibiyotik (örn. sefuroksim + metronidazol)
- Drenaj Yöntemleri:
- Tüp torakostomi (göğüs tüpü ile sıvı boşaltımı)
- VATS (kapalı cerrahi ile debritman)
- Cerrahi:
- Dekortikasyon (akciğer zarının cerrahi olarak temizlenmesi)
- Açık torakotomi (ileri vakalarda)
Komplikasyonlar
- Akciğerde fibrozis ve solunum yetmezliği
- Bronkoplevral fistül (hava kaçağı)
- Sepsis ve çoklu organ yetmezliği
- Ampiyemin komşu dokulara yayılması (mediyasten)
Korunma ve Önlemler
- Zatürrenin zamanında tedavisi
- Cerrahi sonrası erken mobilizasyon
- Diyabet gibi kronik hastalıkların kontrolü
- Sigara kullanımının bırakılması
İyileşme Süreci
Tedaviye erken başlandığında tam iyileşme oranı %85’in üzerindedir. Fizik tedavi ve solunum egzersizleri, akciğer kapasitesinin geri kazanılmasında kritik rol oynar. Hastaların 6 aylık periyotlarla takibi önerilir.
