Lumpektomi, meme kanseri tedavisinde tümörlü dokunun çevresindeki sağlıklı dokuyla birlikte çıkarılmasını amaçlayan cerrahi bir işlemdir. Meme koruyucu cerrahi olarak da bilinen bu yöntem, erken evre meme kanserinde memenin bütünlüğünü korurken kanserli hücreleri etkili şekilde ortadan kaldırmayı hedefler.
Lumpektominin Uygulandığı Durumlar
Bu ameliyat genellikle tümör çapı 5 cm’den küçük olan erken evre meme kanserlerinde tercih edilir. Çok odaklı tümörlerde, radyoterapiye uygun olmayan hastalarda veya hamilelik döneminde uygulanmaz. Meme boyutunun tümöre oranla yeterli olması ve tümörün meme ucundan uzak konumda bulunması gibi faktörler hasta seçiminde kritik rol oynar.
Ameliyat Öncesi Hazırlık Süreci
Hastadan mamografi, MR veya ultrason gibi görüntüleme tetkikleri istenir. Tümörün yerini işaretlemek için radyoaktif işaretleyici veya tel lokalizasyon yöntemi kullanılır. Kan sulandırıcı ilaçlar ameliyattan 1 hafta önce kesilir. Anestezi öncesi 8 saatlik açlık ve genel sağlık değerlendirmesi yapılır.
Ameliyat Teknikleri ve Uygulama
- Standart Lumpektomi: Tümör + 1-2 cm güvenli sınır içeren doku çıkarılır.
- Onkoplastik Teknikler: Plastik cerrahi yöntemleriyle meme şekli korunur.
- Rezeksiyon Sınırı Kontrolü: Ameliyat sırasında frozen inceleme ile tümör kenarları mikroskopik olarak incelenir.
İşlem genellikle 1-2 saat sürer ve kanserli doku çıkarıldıktan sonra sentinel lenf nodu biyopsisi yapılır.
İyileşme Dönemi ve Bakım
Ameliyat sonrası ilk 24 saat ağrı kesicilerle ağrı kontrolü sağlanır. Dren takılı hastalarda dren günlük olarak boşaltılır. Dikişler 7-10 gün sonra alınır. Hastalar 3 gün sonra hafif aktivitelere, 3-4 hafta sonra egzersizlere başlayabilir. Kol hareketlerini kısıtlayan kıyafetlerden kaçınılmalıdır.
Radyoterapi ve Ek Tedaviler
Lumpektomi sonrası nüks riskini %60-70 azaltmak için 3-6 haftalık radyoterapi şarttır. Hormon reseptör pozitif tümörlerde hormon tedavisi (tamoksifen), HER2 pozitif tümörlerde hedefe yönelik tedaviler eklenir. Kemoterapi gerektiren durumlarda radyoterapi sonrası uygulanır.
Komplikasyonlar ve Risk Yönetimi
- Erken Dönem: Kanama (%3), enfeksiyon (%5), seroma (sıvı birikimi)
- Geç Dönem: Meme deformitesi (%10-15), kol lenf ödemi (%8)
- Önlemler: Ameliyat sonrası fizik tedavi ve lenf drenaj masajı
Lumpektomi vs Mastektomi Karşılaştırması
Araştırmalar, erken evre kanserde lumpektomi + radyoterapinin mastektomi kadar etkili olduğunu gösterir. 10 yıllık sağkalım oranları her iki yöntemde de %85-90’dır. Lumpektomi; beden imajı, cinsel işlevler ve psikolojik adaptasyon açısından avantaj sağlar.
Yaşam Kalitesi ve Takip
Ameliyat sonrası ilk yıl 3 ayda bir, sonraki 2 yıl 6 ayda bir, daha sonra yıllık kontroller önerilir. Mamografi her yıl tekrarlanır. Meme koruyucu cerrahi geçiren hastalarda memnuniyet oranları %92’yi bulurken, depresyon riski mastektomiye göre %40 daha düşüktür.
