Özofajit, yemek borusunun (özofagus) iltihaplanması sonucu ortaya çıkan ve yutma güçlüğünden şiddetli göğüs ağrısına kadar geniş bir semptom yelpazesine sahip ciddi bir sağlık sorunudur. Tedavi edilmediğinde darlık, kanama veya Barrett özofagusu gibi komplikasyonlara yol açabilir. İşte özofajitin nedenleri, belirtileri ve modern tedavi yaklaşımları:
Özofajit Nedir?
Yemek borusunun iç yüzeyini kaplayan mukoza tabakasının iltihaplanmasıdır. Tahriş edici maddelerin (asit, ilaç, enfeksiyon) uzun süreli teması sonucu doku hasarı oluşur. Kronikleştiğinde yemek borusunda ülserler, darlıklar veya metaplazi gelişebilir.
Başlıca Nedenleri
- Reflü Özofajiti: Mide asidinin yemek borusuna kaçması (GÖRH). En sık görülen tiptir.
- Eozinofilik Özofajit: Alerjenlere karşı aşırı bağışıklık yanıtı. Gıda alerjileriyle ilişkilidir.
- İlaç Kaynaklı: NSAİİ’ler (ibuprofen), antibiyotikler veya kemoterapi ilaçlarının mukozaya direkt zararı.
- Enfeksiyöz: Candida mantarı, HSV veya CMV gibi patojenler (bağışıklığı baskılanmışlarda).
- Radyasyon: Göğüs bölgesine uygulanan radyoterapi sonrası.
Belirtiler ve Alarm İşaretleri
- Yutma Güçlüğü (disfaji) ve yutarken ağrı (odinofaji)
- Göğüs kemiği arkasında yanma hissi
- Asit tadıyla birlikte ağza acı su gelmesi
- Kusma veya öğürme (kanlı olabilir)
- İstemsiz kilo kaybı
- Boğazda takılma hissi
- Şiddetli göğüs ağrısı (kalp kriziyle karışabilir)
Teşhis Yöntemleri
- Üst Endoskopi (Gastroskopi): Altın standart. Direkt görüntüleme ve biyopsi imkanı.
- Biyopsi: Eozinofil sayımı (eozinofilik özofajit) veya enfeksiyon araştırması.
- 24 Saatlik pH-İmpedans Monitorizasyonu: Asit/non-asit reflüyü ölçer.
- Baryumlu Özofagus Grafisi: Darlık veya yapısal anormallikleri gösterir.
Tedavi Seçenekleri
Reflü Özofajiti:
- Yaşam Tarzı Değişiklikleri:
- Yatak başını 15 cm yükseltme
- Baharatlı/yağlı yiyeceklerden kaçınma
- Yemekten sonra 3 saat uzanmama
- İlaç Tedavisi:
- Proton pompa inhibitörleri (Omeprazol 40 mg/gün)
- H2 reseptör blokerleri (Famotidin)
Eozinofilik Özofajit:
- Diyet: Eliminasyon diyeti (süt, yumurta, buğday)
- İlaçlar: Topikal steroidler (Flutikason inhaler yutulur)
- Biyolojik Tedavi: Dupilumab (IL-4/IL-13 inhibitörü)
İlaç Kaynaklı Özofajit:
- Supsiyon ilaçlarla 1 bardak su içme zorunluluğu
- Alternatif ilaç seçenekleri
- Sukralfat ile mukozal koruma
Cerrahi Müdahale:
- Fundoplikasyon: Şiddetli reflüde laparoskopik cerrahi
- Dilatasyon: Darlık gelişenlerde balonla genişletme
Komplikasyonlar
- Özofagus Darlığı: Katı gıdaları yutamama
- Barrett Özofagusu: Kanser öncülü epitel değişimi
- Perforasyon: Hayatı tehdit eden yırtılma
- Peptik Ülser: Kanama riski taşıyan yaralar
Korunma Stratejileri
- Reflüyü tetikleyen gıdalardan (kahve, çikolata) kaçının
- Dar kıyafetler giymeyin
- Kilo kontrolü sağlayın
- İlaçları dik otururken bol suyla alın
Ne Zaman Acil Başvurulmalı?
- Kanlı kusma veya katran rengi dışkı
- Şiddetli göğüs ağrısı
- Yutkunamama ve tükürüğü çıkaramama
Tedavi süreci gastroenteroloji uzmanı tarafından yönetilmelidir. Düzenli endoskopik takip, özellikle Barrett özofagusu gelişen hastalarda kanser riskini azaltmada kritiktir.
