Siroz, karaciğerin geri dönüşümsüz hasar görmesiyle karakterize kronik bir hastalıktır. Hastalığın ilerlemesi ve yaşam süresi, evresine, altta yatan nedene ve tedaviye uyuma bağlı olarak değişkenlik gösterir. İşte siroz hastalarının yaşam beklentisini belirleyen kritik unsurlar:
Sirozun Evreleri ve Child-Pugh Skoru
Siroz, Child-Pugh sınıflamasına göre A, B ve C olmak üzere üç evrede değerlendirilir.
- Child-Pugh A (Kompansiye): Hastaların 5 yıllık sağkalım oranı %85-95 arasındadır. Karaciğer fonksiyonları büyük ölçüde korunmuştur.
- Child-Pugh B (Orta Evre): 5 yıllık sağkalım %60-70’e düşer. Ascit (karında sıvı birikimi) veya hafif ensefalopati görülebilir.
- Child-Pugh C (Dekompanse): 5 yıllık sağkalım %30’un altındadır. Ciddi komplikasyonlar (kanama, hepatik koma) sıktır.
Yaşam Süresini Etkileyen Temel Faktörler
- Altta Yatan Neden: Alkolik sirozda alkolün bırakılması prognozu iyileştirirken, viral hepatitlerde antiviral tedavi yaşam süresini uzatır.
- Komplikasyonlar: Varise bağlı kanama, hepatorenal sendrom veya enfeksiyonlar mortaliteyi artırır.
- MELD Skoru: Model for End-Stage Liver Disease skoru, karaciğer nakli önceliğini belirler. MELD >20 olan hastalarda 3 aylık mortalite %20’dir.
Tedavi Seçenekleri ve Etkileri
- Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Alkol ve toksinlerden kaçınma, düşük sodyumlu diyetle ascit kontrolü sağlanabilir.
- İlaç Tedavisi: Beta-blokerler varis kanaması riskini %40 azaltır. Laktuloz, hepatik ensefalopati ataklarını önler.
- Karaciğer Nakli: Dekompanse sirozda tek küratif seçenektir. Nakil sonrası 5 yıllık sağkalım %70-80’dir.
İstatistiksel Veriler ve Gerçek Hayat Örnekleri
- Kompansiye Siroz: Düzenli takip ve tedaviyle 10 yıldan fazla yaşam mümkündür.
- Dekompanse Siroz: Tedaviye rağmen ortalama yaşam süresi 1-3 yıl arasındadır.
- Hepatoselüler Karsinom Gelişimi: Sirozlu hastaların %3-5’inde yıllık kanser riski vardır ve bu durum prognozu kötüleştirir.
Hastalar İçin Pratik Öneriler
- Her 6 ayda abdominal ultrason ve AFP testiyle hepatoselüler karsinom taraması yaptırın.
- Aşırı protein tüketiminden kaçınarak hepatik ensefalopati riskini azaltın.
- Enfeksiyonlardan korunmak için pnömokok ve hepatit aşılarını tamamlayın.
