HDL (Yüksek Yoğunluklu Lipoprotein), halk arasında "iyi kolesterol" olarak bilinen ve kalp sağlığını korumada kritik rol oynayan bir lipoprotein türüdür. Damarlarda biriken kötü kolesterolü (LDL) karaciğere taşıyarak vücuttan atılmasını sağlar. Bu makalede, HDL ile ilgili en çok merak edilen soruları yanıtlıyoruz.

HDL Nedir ve Ne İşe Yarar?
HDL, kandaki yağ moleküllerini taşıyan proteinlerden biridir. Temel görevi, dokulardaki fazla kolesterolü toplayarak karaciğere geri götürmek ve damar sertliği (ateroskleroz) riskini azaltmaktır. Sağlıklı bir yetişkinde HDL seviyesinin 40 mg/dL’nin üzerinde olması önerilir.

HDL ile LDL Arasındaki Fark Nedir?
LDL (kötü kolesterol), kolesterolü damar duvarlarına taşıyarak plak oluşumuna yol açar. HDL ise tam tersi bir işlev görerek damarları temizler. LDL seviyesinin yüksek, HDL seviyesinin düşük olması kalp hastalıkları riskini artırır.

HDL Seviyesi Nasıl Ölçülür?
HDL seviyesi, basit bir kan testi ile belirlenir. Aç karnına yapılan lipid panel testinde total kolesterol, LDL, HDL ve trigliserid değerlerine bakılır. Sağlıklı sonuçlar için test öncesi 9-12 saat açlık gereklidir.

HDL Düşüklüğü Neden Olur?

• Genetik yatkınlık
• Hareketsiz yaşam tarzı
• Yüksek trigliserid seviyeleri
• Obezite ve insülin direnci
• Sigara kullanımı
• Aşırı karbonhidrat tüketimi

HDL Nasıl Yükseltilir?

• Düzenli Egzersiz: Haftada 150 dakika orta tempolu aerobik aktivite (yürüyüş, yüzme) HDL’yi %5-10 artırır.
• Sağlıklı Yağlar: Zeytinyağı, avokado, ceviz ve yağlı balıklar gibi doymamış yağlar tüketin.
• Sigara ve Alkol: Sigarayı bırakın; kadınlarda 1, erkeklerde 2 kadehi aşmayın.
• Kilo Kontrolü: Vücut ağırlığının %5-10’unu kaybetmek HDL’yi yükseltir.

HDL Yüksekliği Zararlı mı?
HDL’nin 60 mg/dL üzerinde olması genellikle olumlu kabul edilir. Ancak 90 mg/dL’yi aşan aşırı yüksek seviyeler, nadiren genetik bozukluklara veya inflamatuar hastalıklara işaret edebilir.

İlaçlar HDL’yi Etkiler mi?

• Statinler: LDL’yi düşürürken HDL’de hafif artış sağlayabilir.
• Niasin (B3 Vitamini): HDL’yi %15-35 yükseltebilir ancak yan etkileri nedeniyle dikkatli kullanılmalıdır.
• Fibratlar: Özellikle trigliseridi yüksek hastalarda etkilidir.

Hamilelikte HDL Değişir mi?
Gebelikte östrojen hormonunun artışına bağlı olarak HDL seviyeleri yükselir. Doğum sonrası 6-8 hafta içinde normale döner.

Çocuklarda HDL Değerleri Nasıl Olmalı?
Çocuklarda HDL’nin 40 mg/dL’nin üzerinde olması idealdir. Fast food ağırlıklı beslenme ve hareketsizlik, çocuklarda düşük HDL’nin başlıca nedenleridir.

HDL ve Beslenme İlişkisi

• Trans yağlardan ve rafine şekerden uzak durun.
• Lifli gıdalar (yulaf, mercimek) HDL’yi destekler.
• Antioksidan bakımından zengin meyve-sebzeler (nar, ıspanak) damar sağlığını korur.