Çene eklemi (temporomandibular eklem) hastalıklarının teşhisi, hastanın şikayetlerinin kaynağını belirlemek ve uygun tedavi planını oluşturmak için kritik önem taşır. Bu süreç, klinik muayeneden ileri görüntüleme tekniklerine kadar çeşitli aşamaları içerir. İşte tanı konulurken izlenen adımlar:

Klinik Muayene ve Hasta Öyküsü
Tanı sürecinin ilk adımı, hastanın detaylı öyküsünün alınmasıdır. Ağrının başlangıç zamanı, şiddeti, çiğneme veya esneme sırasında artış gösterip göstermediği sorgulanır. Çene hareketlerinde kısıtlılık, eklemden gelen sesler (klik veya krepitasyon) ve baş-boyun bölgesindeki diğer semptomlar not edilir. Fizik muayenede eklem üzerine palpasyon yapılarak hassasiyet ve şişlik değerlendirilir.

Görüntüleme Teknikleri

• Manyetik Rezonans (MR): Yumuşak doku ve eklem diskindeki hasarı tespit etmek için altın standart yöntemdir. Eklem diskinin yer değiştirmesi veya yırtılması gibi durumlar MR ile net olarak görüntülenir.
• Bilgisayarlı Tomografi (BT): Kemik yapıları detaylı incelemek için kullanılır. Eklemdeki kireçlenme (osteoartrit) veya travma kaynaklı kırıklar BT ile teşhis edilir.
• Panoramik Röntgen: Çene kemiği ve dişlerin genel yapısını değerlendirmede yardımcı olur.

Fonksiyonel Analizler
Çene hareketlerinin fonksiyonel kapasitesini ölçmek için ağız açıklığı, lateral hareketler ve çiğneme kaslarının gücü test edilir. Elektromiyografi (EMG) ile kas aktivitesi izlenerek, kas spazmı veya dengesizlikler tespit edilebilir.

Oklüzal Analiz
Dişlerin kapanış bozuklukları (maloklüzyon), çene eklemine baskı yaparak semptomları tetikleyebilir. Diş hekimi tarafından yapılan oklüzal analizde, dişlerin birbirine teması ve çene dinamikleri incelenir. Gerekirse splint veya şeffaf plaklarla geçici düzeltmeler uygulanarak semptomların kaynağı araştırılır.

Laboratuvar Testleri
Enflamasyon veya romatolojik hastalık şüphesi varsa kan testleri istenir. Romatoid faktör (RF), anti-CCP ve CRP gibi parametreler, romatoid artrit gibi sistemik hastalıkların eklemi etkileyip etkilemediğini gösterir.

Ayırıcı Tanı
Çene eklemi ağrısı bazen sinüzit, migren veya trigeminal nevralji gibi durumlarla karışabilir. Bu nedenle kulak-burun-boğaz (KBB) ve nöroloji konsültasyonları gerekebilir.

Uzman Değerlendirmesi
Tanı süreci, diş hekimleri, oral cerrahlar veya fizik tedavi uzmanlarının multidisipliner yaklaşımını gerektirebilir. Özellikle kronik vakalarda psikolojik faktörlerin (stres, bruksizm) değerlendirilmesi için hasta yönlendirilebilir.

Çene eklemi hastalıklarının doğru teşhisi, tedavi başarısını doğrudan etkiler. Bu nedenle semptomlar ortaya çıktığında zaman kaybetmeden uzman bir hekime başvurmak önemlidir.