Bulimia nervoza, tekrarlayan aşırı yeme atakları ve ardından kilo alımını önlemek için uygunsuz davranışlarla (kusma, laksatif kullanımı) karakterize bir yeme bozukluğudur. Hastalığın başlangıcı genellikle ergenlik veya erken yetişkinlik dönemine denk gelse de her yaşta ortaya çıkabilir. İşte bulimianın nasıl geliştiğine dair detaylı bir analiz:
Bulimia Başlangıcında Temel Tetikleyiciler
Bulimianın ortaya çıkmasında tek bir neden yoktur; genetik, psikolojik ve çevresel faktörler bir arada rol oynar. Mükemmeliyetçi kişilik yapısına sahip bireylerde, beden imajı ile ilgili takıntılar zamanla yeme davranışını bozabilir. Sosyal medyadaki "ideal beden" algısı veya aile içinde eleştirel tutumlar da tetikleyici olabilir.
Erken Dönem Belirtileri Nelerdir?
Hastalık sinsice ilerler ve başlangıçta masum görünen davranışlarla kendini gösterir:
- Gizli yemek yeme eğilimi,
- Yemek sonrası tuvalette uzun süre kalma,
- Kilo ve beden ölçüleri hakkında takıntılı düşünceler,
- Diyet ürünlere veya zayıflama çaylarına aşırı ilgi.
Risk Faktörleri Kimleri Etkiler?
- Cinsiyet: Kadınlarda erkeklere göre 3 kat daha sık görülür.
- Psikiyatrik Öykü: Anksiyete, depresyon veya OKB tanısı alanlarda risk artar.
- Sporcular: Bale, jimnastik gibi kilo kontrolü gerektiren sporlarla uğraşanlar.
- Aile Geçmişi: Birinci derece akrabalarda yeme bozukluğu varlığı.
Davranışsal Döngü Nasıl İşler?
Bulimik döngü tipik olarak şu aşamalardan oluşur:
- Katı diyet kuralları ve aç kalma çabaları,
- Kontrol kaybı sonucu aşırı kalorili gıda tüketimi,
- Suçluluk duygusuyla kusma veya aşırı egzersiz gibi telafi davranışları,
- Tekrar diyet yapma sözü vererek döngünün yeniden başlaması.
Fiziksel ve Duygusal Sonuçlar
Erken dönemde sık kusmaya bağlı olarak diş minesinde aşınma, boğaz tahrişi ve elektrolit dengesizliği görülebilir. Zamanla kalp ritim bozuklukları veya mide-bağırsak hasarı gibi ciddi komplikasyonlar gelişebilir. Duygusal açıdan ise utanç, içe kapanma ve özgüven kaybı sık gözlemlenir.
Nasıl Önlem Alınabilir?
- Çocuklara sağlıklı beden imajı aşılamak,
- Diyet kültürü yerine dengeli beslenme alışkanlıkları öğretmek,
- Duygusal stresle başa çıkma becerilerini geliştirmek,
- Sosyal medya kullanımını sınırlandırmak.
Tedaviye Ne Zaman Başvurulmalı?
Yeme davranışındaki değişiklikler fark edildiğinde, bir psikiyatri uzmanı ve diyetisyenden oluşan multidisipliner bir ekip ile çalışmak önemlidir. Bilişsel davranışçı terapi (BDT) ve beslenme eğitimi, tedavinin temelini oluşturur. Şiddetli vakalarda hastaneye yatış gerekebilir.
