Yeni doğan bebeklerde kalça ultrasonu, gelişimsel kalça displazisi (GKD) gibi önemli bir sorunun erken teşhisini sağlayan kritik bir tarama yöntemidir. Bu yazıda, kalça ultrasonunun ne zaman yapılması gerektiği, nasıl uygulandığı ve ailelerin bilmesi gereken detaylar ele alınmaktadır.
Kalça Ultrasonu Neden Önemlidir?
Gelişimsel kalça displazisi, kalça ekleminin tam olarak gelişmemesi veya yanlış konumlanması durumudur. Erken teşhis edilmezse, yürüme bozuklukları ve kalıcı eklem hasarına yol açabilir. Ultrason, radyasyon içermeyen güvenli bir yöntemle kemik ve yumuşak dokuları görüntüleyerek displaziyi tespit eder.
İdeal Zamanlama: Ne Zaman Yapılmalı?
- Erken Tarama: Risk faktörü taşıyan bebeklerde (aile öyküsü, makat geliş doğum) ilk 4-6 hafta içinde yapılmalıdır.
- Rutin Tarama: Tüm bebeklerde 1. ay kontrolünde (4-6 haftalıkken) önerilir.
- Takip Gerektiren Durumlar: Şüpheli bulgular varsa 3. ve 6. aylarda tekrarlanabilir.
Risk Faktörleri Nelerdir?
- Ailede kalça displazisi öyküsü
- Makat pozisyonda doğum
- Çoğul gebelik
- Kız bebekler (erkeklere göre 4-5 kat daha yüksek risk)
- Boyun eğriliği (tortikolis) veya ayak deformiteleri eşlik ediyorsa
Ultrason Süreci Nasıl İşler?
İşlem sırasında bebek sırtüstü yatırılır. Jel sürülen kalça bölgesine prob yerleştirilerek eklem yapısı incelenir. Ağrısız ve 15-20 dakika süren bu yöntemde, kalçanın açısı ve femur başının konumu değerlendirilir.
Sonuçlar Nasıl Değerlendirilir?
- Tip 1 (Olgun): Normal kalça gelişimi.
- Tip 2 (Olgunlaşmamış): Takip gerektiren hafif displazi.
- Tip 3-4 (Ciddi Displazi): Pavlik bandajı veya cerrahi müdahale gerekliliği.
Tedavi Seçenekleri
- Pavlik Bandajı: 6 hafta-6 ay arası bebeklerde etkili bir yöntemdir.
- Cerrahi: İleri displazide kemik yeniden yapılandırma operasyonu uygulanır.
- Fizik Tedavi: Eklem hareket açıklığını artırmaya yönelik egzersizler.
Aileler İçin Öneriler
- Rutin kontrolleri aksatmayın.
- Bebek kundaklamaktan kaçının.
- Bacakları sıkıştıran giysiler giydirmeyin.
Sık Sorulan Sorular
- Ultrason Zararlı mı? Hayır, ses dalgalarıyla çalıştığı için radyasyon riski yoktur.
- Tarama Zorunlu mu? Türkiye’de Sağlık Bakanlığı tarafından rutin tarama programı kapsamında önerilir.
- Geç Teşhis Edilirse Ne Olur? Kalça çıkığı ve erken artrit gelişebilir.
