HIV virüsü, bağışıklık sistemini hedef alarak AIDS’e yol açabilen ciddi bir sağlık sorunudur. Erken teşhis, hem tedavi başarısını artırır hem de virüsün başkalarına bulaşma riskini azaltır. Bu yazıda, HIV testi yaptırmanız gereken durumlar, test türleri ve doğru zamanlama hakkında detaylı bilgiler bulabilirsiniz.

HIV Testi İçin Hangi Durumlar Risk Oluşturur?
HIV virüsü, kan, semen, vajinal sıvı ve anne sütü gibi vücut sıvılarıyla bulaşır. Aşağıdaki durumlarda test yaptırmanız önerilir:

• Korunmasız cinsel ilişki (oral, vajinal veya anal)
• Birden fazla cinsel partner veya partnerin HIV pozitif olması
• Damar içi ilaç kullanımında ortak enjektör paylaşımı
• HIV pozitif anneden doğum sırasında veya emzirme yoluyla bulaş riski
• Dövme veya piercing yaptırırken steril olmayan malzeme kullanımı

Pencere Dönemi Nedir ve Test Zamanlaması Nasıl Olmalı?
HIV testlerinin doğru sonuç vermesi için "pencere dönemi"ni dikkate almak gerekir. Bu dönem, virüsün vücuda girmesinden sonra testte tespit edilebilir hale gelene kadar geçen süredir. Test türüne göre pencere dönemi değişir:

• Antikor Testleri (3. Nesil): Virüse karşı oluşan antikorların tespiti için 3-12 hafta beklenmeli.
• Antijen/Antikor Kombine Testler (4. Nesil): Virüsün antijenleri 2-6 hafta sonra saptanabilir.
• PCR Testleri: Virüsün genetik materyali 10-33 gün içinde tespit edilebilir.

HIV Belirtileri Ortaya Çıktığında Test Yaptırmalı Mıyım?
HIV enfeksiyonunun erken evresinde (akut dönem) grip benzeri belirtiler görülebilir:

• Ateş, gece terlemeleri
• Boğaz ağrısı ve lenf bezlerinde şişlik
• Kas ağrıları ve halsizlik
• Cilt döküntüleri
  Bu belirtiler genellikle temas sonrası 2-4 hafta içinde başlar. Ancak belirtisiz geçen vakalar da olduğundan, riskli temas öykünüz varsa belirti beklemeden test yaptırın.

Test Türleri ve Sonuçların Güvenilirliği

• Hızlı Testler (Tükürük/Kan): 20 dakikada sonuç verir ancak pencere dönemi tamamlanmadan yapılırsa yalancı negatif çıkabilir.
• Laboratuvar Testleri (ELISA): Daha hassastır, pozitif sonuçlarda Western Blot testiyle doğrulama gerekir.
• Evde Test Kiti: FDA onaylı kitlerle örnek alıp laboratuvara gönderebilirsiniz.

Test Sonucu Pozitif Çıkarsa Ne Yapılmalı?
HIV pozitif sonuç, mutlaka bir enfeksiyon hastalıkları uzmanı tarafından doğrulanmalıdır. Doğrulama testlerinden sonra viral yük ve CD4 hücre sayımı yapılır. Antiretroviral tedavi (ART) hemen başlatılarak virüsün çoğalması engellenir.

Gebelikte HIV Testi Zorunlu Mu?
Gebelik planlayan veya hamile olan her kadının HIV testi yaptırması önerilir. Virüs erken dönemde tespit edilirse, anneden bebeğe bulaşma riski %1’in altına düşürülebilir.

Rutin Check-Up’a HIV Testi Eklenmeli Mi?
Cinsel aktif kişilerin yılda en az bir kez HIV testi yaptırması önerilir. Özellikle yeni bir ilişkiye başlamadan önce test yaptırmak, partnerinizin ve kendi sağlığınızı korumak açısından önemlidir.

Test Öncesi ve Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Test öncesi özel bir hazırlık (aç kalma vb.) gerekmez.
• Sonuç pozitif çıkarsa paniğe kapılmayın, doğrulama testleriyle kesin tanı konulmalıdır.
• Negatif sonuç, pencere dönemi dikkate alınarak yorumlanmalı; şüpheli temas sonrası test tekrarlanmalı.

Ücretsiz ve Gizli Test İmkanları
Sağlık Bakanlığı’na bağlı HIV/AIDS tanı merkezlerinde ücretsiz ve kimlik bilgisi gerektirmeden test yaptırabilirsiniz. Sonuçlar tamamen gizli tutulur.