HIV (İnsan Bağışıklık Yetmezliği Virüsü), bağışıklık sistemini hedef alan ve tedavi edilmediğinde AIDS’e yol açabilen bir virüstür. Toplumda HIV’in nasıl bulaştığına dair pek çok yanlış inanış bulunur. Bu yazıda, HIV’in bilimsel olarak kanıtlanmış bulaşma yollarını, korunma yöntemlerini ve merak edilenleri açıklayacağız.
HIV’in Bulaşma Yolları
HIV, belirli vücut sıvıları aracılığıyla bulaşır. En yaygın bulaşma yolları şunlardır:
- Korunmasız Cinsel İlişki: Virüs, vajinal, anal veya oral seks sırasında kan, semen, vajinal sıvı veya rektal sıvı yoluyla bulaşabilir. Özellikle anal ilişki, yüksek risk taşır çünkü rektal dokudaki küçük çatlaklar virüsün geçişini kolaylaştırır.
- Kan Yoluyla Bulaş: HIV pozitif kanın açık yaraya teması, steril olmayan enjektör paylaşımı (uyuşturucu kullanımı veya tıbbi hatalar) veya kan nakli sırasında (test edilmemiş kan ürünleri) bulaşabilir.
- Anneden Bebeğe: Hamilelikte, doğum sırasında veya emzirme yoluyla HIV pozitif anneden bebeğe geçebilir. Ancak doğru tedavi ve önlemlerle bu risk %1’in altına düşürülebilir.
HIV’in Bulaşmadığı Durumlar
HIV, günlük temaslarla bulaşmaz. Aşağıdaki durumlarda virüsün geçme riski yoktur:
- Aynı havayı solumak, tokalaşmak veya sarılmak.
- Aynı tabaktan yemek yemek, aynı tuvaleti kullanmak.
- Ter, tükürük veya gözyaşı ile temas.
- Sivrisinek veya diğer böcek ısırıkları.
HIV’den Korunma Yöntemleri
- Cinsel İlişkide Prezervatif Kullanımı: Lateks veya poliüretan prezervatifler, HIV’e karşı %85-95 koruma sağlar. Doğru kullanım kritiktir (ilişki öncesi takılması, sonrasında çıkarılırken dikkat edilmesi).
- Düzenli Test ve Partner ile Açık İletişim: Çok eşli ilişkilerde yılda en az bir kez HIV testi yaptırmak önemlidir.
- Temiz Enjektör Kullanımı: İğne paylaşımından kaçınmak ve tek kullanımlık malzemeler tercih etmek.
- Hamilelikte Profilaksi: HIV pozitif anneler, antiretroviral tedavi (ART) ile virüsü bebeğe bulaştırmadan doğum yapabilir.
HIV Testinin Önemi
HIV, erken evrede teşhis edildiğinde antiretroviral tedavi (ART) ile kontrol altına alınabilir. Bu tedavi, virüs yükünü baskılayarak bulaşma riskini %96 azaltır. Şüpheli temas sonrası 72 saat içinde PEP (Temas Sonrası Önleme) tedavisine başlanması, enfeksiyonu önleyebilir.
Sıkça Sorulan Sorular
- HIV’li biriyle aynı evde yaşamak riskli midir?
Hayır. Aynı tabak, havlu veya tuvalet paylaşımıyla bulaşmaz. - Oral seksle HIV bulaşır mı?
Risk düşük olsa da (yaklaşık %0,04) ağızda açık yara veya kanama varsa bulaşabilir. - HIV tedavisinde başarı oranı nedir?
Düzenli tedavi alan HIV pozitifler, normal bir yaşam süresine ve kalitesine sahip olabilir.
