Yama testi, özellikle alerjik kontakt dermatit teşhisinde kullanılan ve cilt reaksiyonlarını değerlendirmeye yarayan bir tanı yöntemidir. Bu test, cildin belirli maddelere karşı gösterdiği gecikmiş aşırı duyarlılık reaksiyonlarını tespit etmek amacıyla dermatologlar tarafından sıklıkla tercih edilir. Özellikle kronik kaşıntı, kızarıklık veya egzama şikayeti olan hastalarda alerjen kaynağını belirlemek için uygulanır.

Yama Testi Hangi Durumlarda Yapılır?

• Kronik el egzaması veya yüzde tekrarlayan dermatit atakları
• Kozmetik ürün kullanımı sonrası ortaya çıkan kızarıklık ve şişlik
• Takıların neden olduğu cilt tahrişleri (nikel alerjisi şüphesi)
• İş nedeniyle kimyasallara maruz kalan kişilerde mesleki dermatit araştırması
• Nedeni bilinmeyen kaşıntılı döküntüler

Test Nasıl Hazırlanır?
Test öncesinde hastanın bazı önlemler alması gerekebilir. Örneğin, test bölgesinin (genellikle sırt veya kol) tıraş edilmesi ve kortizon içeren kremlerin 1 hafta önceden kesilmesi önerilir. Ayrıca test gününde terlemeyi artıracak aktivitelerden kaçınılmalıdır.

Yama Testi Uygulama Aşamaları

1. Alerjen Seçimi: Hastanın şikayetlerine göre 30-100 arası alerjen (metaller, koku vericiler, koruyucu maddeler) seçilir.
2. Alerjen Yerleştirme: Alerjenler özel bantlara emdirilir ve hastanın sırtına yapıştırılır.
3. Bekleme Süresi: Bantlar 48 saat boyunca çıkarılmadan kalır. Bu sürede duş alınmamalı ve terlemeden kaçınılmalıdır.
4. İlk Değerlendirme: 48. saatte bantlar çıkarılır ve ciltte kızarıklık, kabarcık gibi reaksiyonlar kontrol edilir.
5. Son Değerlendirme: 72-96. saatler arasında ikinci bir muayene yapılarak gecikmiş reaksiyonlar kaydedilir.

Test Sonuçları Nasıl Yorumlanır?

• Negatif: Ciltte herhangi bir reaksiyon yoksa alerji bulunmadığı anlamına gelir.
• Zayıf Pozitif (+): Hafif kızarıklık ve şişlik görülür.
• Orta Pozitif (++): Belirgin kızarıklık, kabarıklık ve kaşıntı.
• Kuvvetli Pozitif (+++): Şiddetli kızarıklık, su toplama ve ağrı.

Yama Testinin Avantajları

• Spesifik alerjenin direkt olarak tespit edilmesini sağlar.
• Kan testlerine göre kontakt dermatit teşhisinde daha güvenilirdir.
• İlaç etkileşimi riski düşüktür (kan testlerinin aksine).

Testin Sınırlılıkları ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Aktif dermatit varlığında yanlış pozitif sonuçlar çıkabilir.
• Bazı alerjenler (örneğin, formaldehit) ciltte tahrişe neden olabilir.
• Hamilelerde ve bağışıklık sistemi baskılanmış hastalarda güvenilirliği azalır.

Test Sonrası Öneriler

• Reaksiyon görülen bölgeye soğuk kompres uygulanabilir.
• Şiddetli kaşıntı durumunda doktor tarafından topikal kortizon verilebilir.
• Pozitif çıkan alerjenlerden yaşam boyu kaçınmak gerekir.

Sık Görülen Alerjenler

• Metaller: Nikel, kobalt, krom (takılar ve aksesuarlarda bulunur).
• Koruyucular: Parabenler, formaldehit (kozmetik ve temizlik ürünleri).
• Koku Vericiler: Linalool, limonen (parfüm ve losyonlar).
• Latex: Eldivenler ve tıbbi malzemeler.

Yama Testi ile Prick Test Arasındaki Fark
Prick testi, ani alerjik reaksiyonları (polen, besin alerjisi) tespit ederken, yama testi gecikmiş tip alerjileri (takı alerjisi, kimyasal reaksiyonlar) değerlendirir.

Test Ücreti ve Süreç
Yama testi, dermatoloji kliniklerinde ve üniversite hastanelerinde yapılabilir. Sosyal güvencesi olan hastalarda SGK kapsamında ücret alınmayabilir. Özel merkezlerde maliyet 500-1500 TL arasında değişir.