Zona hastalığı (herpes zoster), suçiçeği virüsünün (varisella zoster) yeniden aktifleşmesiyle ortaya çıkan ağrılı bir deri döküntüsüdür. Genellikle tek taraflı, bant şeklinde kızarıklık ve içi sıvı dolu kabarcıklarla karakterizedir. 50 yaş üstü bireylerde ve bağışıklığı baskılanmış kişilerde daha sık görülür.
Zona Hastalığının Nedenleri
Suçiçeği geçiren kişilerde virüs sinir köklerinde uyku halinde kalır. Stres, yaşlanma, kanser tedavileri veya HIV gibi bağışıklık sistemini zayıflatan durumlarda virüs yeniden aktive olur. Sinir lifleri boyunca ilerleyerek ciltte şiddetli ağrı ve döküntülere yol açar.
Belirtiler ve Seyir Evreleri
- Prodromal Evre: Döküntüden 2-3 gün önce başlayan yanıcı ağrı, karıncalanma veya kaşıntı.
- Akut Evre: Kırmızı zeminde gruplaşan sulu kabarcıklar (veziküller). Genellikle gövde, yüz veya boyunda tek sinir bölgesini (dermatom) takip eder.
- İyileşme: 7-10 gün içinde kabarcıklar kabuklanır. Kabuklar 2-4 haftada düşer.
Komplikasyon Riskleri
- Postherpetik Nevralji: %10-18 vakada döküntü iyileştikten sonra aylarca süren şiddetli ağrı.
- Göz Tutulumu: Yüzdeki zonada kornea hasarı ve görme kaybı riski.
- Yüz Felci: Ramsey Hunt sendromu ile işitme kaybı ve denge bozukluğu.
Tedavi Protokolleri
- Antiviral İlaçlar: Asiklovir, valasiklovir veya famsiklovir ilk 72 saatte başlanmalı.
- Ağrı Yönetimi: Gabapentin, trisiklik antidepresanlar veya topikal lidokain krem.
- Cilt Bakımı: Kabarcıklara ıslak kompres ve kalamin losyonu.
Korunma ve Aşı
- Recombinant Zoster Aşısı (Shingrix): 50 yaş üstüne 2 doz halinde uygulanır. %97 koruyuculuk sağlar.
- Temas Önlemleri: Kabarcıklar kuruyana kadar hamileler ve bağışıklığı düşük kişilerden uzak durulmalı.
Kimler Risk Altında?
- 50 yaş üstü yetişkinler
- Kortizon tedavisi alanlar
- Lösemi/lenfoma hastaları
- Organ nakli geçirenler
Doğal Destek Yöntemleri
- Soğuk Uygulama: Ağrılı bölgeye günde 4-5 kez 10 dakika buz kompresi.
- Oatmeal Banyoları: Kaşıntıyı azaltmak için yulaf ezmesi içeren banyolar.
Doktor Ne Zaman Görülmeli?
- Göz veya kulak çevresinde döküntü
- 38.5°C üzeri ateş
- Bağışıklık baskılayıcı ilaç kullanımı
- Döküntülerde irinli akıntı
