Zika virüsü, öncelikle Aedes türü sivrisineklerle bulaşan ve hamilelerde ciddi komplikasyonlara yol açabilen bir enfeksiyondur. İlk kez 1947’de Uganda’da tanımlanan virüs, 2015’teki Brezilya salgınıyla küresel bir tehdit haline gelmiştir.
Zika Virüsü Nedir?
Flaviviridae ailesinden bir RNA virüsü olan Zika, dang ve sarı humma ile aynı grupta yer alır. Enfekte sivrisineklerin ısırmasıyla insanlara geçer. Hamilelerde fetüse bulaşarak nörolojik anomalilere neden olabilmesi en kritik risk faktörüdür.
Bulaşma Yolları
- Sivrisinek Isırığı: Aedes aegypti ve Aedes albopictus türleri ana taşıyıcılardır.
- Anneden Bebeğe: Gebelikte plasenta yoluyla veya doğum sırasında bulaşır.
- Cinsel İlişki: Enfekte kişilerden semen yoluyla geçiş rapor edilmiştir.
- Kan Transfüzyonu: Nadiren kontamine kan ürünleriyle bulaşabilir.
Belirtiler ve Klinik Seyir
Zika enfeksiyonu genellikle asemptomatiktir. Belirti gösterenlerde:
- Hafif Semptomlar:
- Ateş (38°C altında)
- Makülopapüler döküntü (yüzden vücuda yayılan)
- Konjonktivit
- Kas-eklem ağrıları
- Nadir Komplikasyonlar:
- Guillain-Barré sendromu
- Miyelit
Teşhis Yöntemleri
- PCR Testi: Semptomların ilk 7 gününde kanda virüs RNA’sı tespit edilir.
- Seroloji: IgM antikorları enfeksiyondan 2-12 hafta sonra pozitifleşir.
- Amniyosentez: Gebelerde fetal enfeksiyon şüphesinde uygulanır.
Hamilelikte Riskler
Virüsün nörotropik özelliği nedeniyle:
- Mikrosefali: Bebekte anormal küçük kafa çevresi
- Serebral Kalsifikasyon: Beyinde kireçlenme odakları
- Göz Anomalileri: Retina hasarı ve görme kaybı
CDC verilerine göre, enfekte gebelerin %5-10’unda fetal komplikasyon gelişir.
Tedavi ve Yönetim
Spesifik antiviral tedavi yoktur. Destekleyici yaklaşımlar:
- Semptomatik Tedavi: Parasetamol ateş ve ağrı için kullanılır.
- Sıvı Desteği: Dehidrasyonu önlemek için artan sıvı alımı.
- Dinlenme: İyileşme sürecinde fiziksel aktivite kısıtlaması.
Korunma Stratejileri
- Sivrisinek Kontrolü:
- DEET içeren repellentler
- Cibinlik kullanımı
- Durgun suların ortadan kaldırılması
- Cinsel Güvenlik:
- Enfekte bölge seyahat sonrası 3 ay kondom kullanımı
- Gebelik Planlaması:
- Endemik bölge seyahatlerinin ertelenmesi
- Şüpheli temas sonrası serolojik tarama
Seyahat Önerileri
DSÖ’nün riskli bölgeleri (Brezilya, Kolombiya, Meksika):
- Hamilelerin seyahatten kaçınması
- Seyahat sonrası 14 gün sivrisinek korumasının sürdürülmesi
- Asemptomatik kişilerde bile kan bağışı için 28 gün bekleme
Türkiye’de Durum
Ülkemizde yerel bulaş bildirilmemiştir. Vakalar sadece endemik bölge seyahat öyküsü olanlarda tespit edilmektedir. Sağlık Bakanlığı’nın sivrisinek kontrol programları aktif olarak sürdürülmektedir.
