Yumuşak doku enfeksiyonları, cilt altındaki yağ dokusu, kaslar ve bağ dokularını etkileyen bakteriyel veya fungal kaynaklı iltihaplardır. Basit selülitten hayatı tehdit eden nekrotizan fasiite kadar geniş bir spektrumu kapsar. Erken teşhis ve doğru tedavi, komplikasyonları önlemede kritik rol oynar.
Yaygın Enfeksiyon Türleri
- Selülit: Deri yüzeyinde kızarıklık, şişlik ve ağrı ile karakterize bakteriyel enfeksiyon.
- Apseler: İrin birikimiyle oluşan lokalize şişlikler (örn: fronkül, karbünkül).
- Nekrotizan Fasiit: "Et yiyen bakteri" olarak bilinen, doku ölümüne yol açan acil müdahale gerektiren enfeksiyon.
- Gazlı Kangren: Clostridium bakterilerinin neden olduğu, dokularda gaz birikimiyle seyreden ölümcül tablo.
Risk Faktörleri
Diyabet, periferik damar hastalığı, bağışıklık yetmezliği (kanser tedavisi alanlar, HIV), açık yaralar, böcek ısırıkları ve cerrahi sonrası iyileşme dönemi en önemli risk faktörleridir. Damar içi ilaç kullanımı da enfeksiyon olasılığını artırır.
Belirtiler ve Acil Uyarı İşaretleri
- Lokal kızarıklık, şişlik, ısı artışı
- Dokunmakla şiddetli ağrı
- Ateş ve titreme
- Acil Durum Sinyalleri:
• Ciltte mor-siyah renk değişimi
• Şişlikte hızlı yayılma (saatte 2-3 cm)
• Cilt altında çıtırtı hissi (gazlı kangren)
• Bilinç bulanıklığı
Teşhis Yöntemleri
- Fizik Muayene: Enfeksiyon sınırlarının işaretlenmesi.
- Laboratuvar: CRP, sedimantasyon, lökosit sayımı.
- Görüntüleme: USG (apse saptama), MR/CT (doku derinliği ve nekroz değerlendirmesi).
- Kültür: Yara sıvısı veya kan kültürüyle etken patojenin belirlenmesi.
Tedavi Protokolleri
-
Medikal Tedavi:
- Ampirik antibiyotik: Ampisilin-sulbaktam veya sefazolin (hafif vakalar).
- Geniş spektrumlu: Piperasilin-tazobaktam + vankomisin (şiddetli enfeksiyonlar).
- Antifungaller: Fungal enfeksiyon şüphesinde flukonazol.
-
Cerrahi Müdahale:
- Apse drenajı
- Nekrotik dokuların debridmanı
- Amputasyon (ileri kangren vakalarında)
-
Destek Tedavileri:
- Hiperbarik oksijen tedavisi (kangrende)
- İntravenöz immünoglobulin (toksin nötralizasyonu)
Komplikasyonlar
Sepsis, böbrek yetmezliği, toksik şok sendromu, uzuv kaybı ve multisistem yetmezliği en korkulan komplikasyonlardır. Nekrotizan fasiitte mortalite oranı %30-50’dir.
Korunma Stratejileri
- Yara bakımında steril teknikler
- Diyabet kontrolü (HbA1c <7)
- Periferik damar hastalığı olanlarda düzenli ayak muayenesi
- Hayvan ısırıklarında profilaktik antibiyotik
- Bağışıklığı baskılanmış hastalarda antifungal profilaksi
Hangi Uzmanlık Alanına Başvurulmalı?
Hafif enfeksiyonlarda aile hekimi, şiddetli vakalarda enfeksiyon hastalıkları uzmanı, cerrahi gerektiren durumlarda genel cerrahi veya plastik cerrahi birimleri tedaviyi yürütür. Nekrotizan fasiit şüphesinde acil servise başvuru hayat kurtarıcıdır.
İyileşme Süreci
Basit selülit 7-14 günde iyileşirken, cerrahi debridman gerektiren vakalarda iyileşme 6-8 haftayı bulabilir. Fizik tedavi, eklem hareket açıklığını korumak için önemlidir.
