Yumurtalık ağrısı (pelvik ağrı), kadınlarda sık karşılaşılan ve yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilen bir şikayettir. Ağrı tek taraflı veya iki taraflı olabilir, ani başlangıçlı şiddetli veya kronik seyredebilir. İşte yumurtalık ağrısının temel nedenleri ve yönetimine dair kapsamlı bilgiler:
Yumurtalık Ağrısının Yaygın Nedenleri
- Yumurtlama (Ovülasyon) Ağrısı: Adet döngüsünün ortalarında yumurtlama sırasında hissedilen "mittelschmerz". Genellikle 24-48 saat süren hafif-orta şiddette kramp şeklindedir.
- Over Kistleri: Folikül kistleri, çikolata kistleri (endometrioma) veya dermoid kistlerin büyümesi veya yırtılması.
- Endometriozis: Rahim içi dokunun yumurtalıklara yerleşmesi ve adet dönemlerinde şiddetli ağrıya yol açması.
- Pelvik İnflamatuar Hastalık (PID): Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların yumurtalıkları ve tüpleri etkilemesi.
- Yumurtalık Torsiyonu: Yumurtalığın kendi etrafında dönerek kan akımını kesmesi (acil cerrahi gerektirir).
Daha Az Görülen Ancak Ciddi Nedenler
- Dış Gebelik: Fallop tüplerinde gelişen gebelik, yırtılma durumunda şiddetli ağrı yapar.
- Kronik Pelvik Ağrı: 6 aydan uzun süren, jinekolojik veya sindirim sistemi kaynaklı ağrılar.
- Yumurtalık Kanseri: Erken evrede nadiren ağrı yapsa da ileri evrelerde karında bası hissi ve sürekli ağrı görülür.
- İdrar Yolu veya Bağırsak Problemleri: İnterstisyel sistit, irritabl bağırsak sendromu (IBS).
Eşlik Eden Semptomlar
- Ateş veya titreme (enfeksiyon işareti)
- Anormal vajinal kanama veya akıntı
- Bulantı-kusma (torsiyon veya dış gebelikte)
- İdrar yaparken yanma veya sık idrara çıkma
- Cinsel ilişki sırasında ağrı (disparoni)
Tanı Yöntemleri
- Fizik Muayene: Pelvik muayenede hassasiyet, kitle tespiti.
- Görüntüleme:
- Transvajinal ultrason (kist, miyom değerlendirmesi)
- MR (endometriozis şüphesinde)
- Laboratuvar Testleri:
- Tam kan sayımı (enfeksiyon bulguları)
- Gebelik testi (dış gebelik ekarte etmek için)
- CA-125 (kanser şüphesinde)
- Laparoskopi: Kesin tanı gerektiren durumlarda tanısal cerrahi.
Tedavi Seçenekleri
- Medikal Tedavi:
- NSAİİ’ler (İbuprofen): Ağrı ve inflamasyon kontrolü.
- Hormonal tedavi (Doğum kontrol hapları, GnRH analogları): Endometriozis ve kist ağrılarında.
- Antibiyotikler: PID tedavisinde.
- Cerrahi Müdahale:
- Kistektomi (kistin alınması)
- Ooferektomi (yumurtalığın çıkarılması, kanser veya şiddetli endometrioziste)
- Laparoskopik cerrahi (endometriozis odaklarının temizlenmesi)
- Destekleyici Tedaviler:
- Fizik tedavi (pelvik taban egzersizleri)
- Akupunktur
- Psikoterapi (kronik ağrı yönetimi)
Ne Zaman Acil Başvurulmalı?
Aşağıdaki durumlarda vakit kaybetmeden hastaneye gidilmeli:
- Ani başlayan şiddetli ağrı (apandisit veya torsiyon şüphesi)
- Ağrıyla birlikte bayılma veya şok bulguları
- 38°C üzeri ateş ve karında sertlik
- Gebelik testi pozitifken şiddetli pelvik ağrı
Korunma ve Öz Yönetim
- Düzenli jinekolojik kontroller
- Kondom kullanımı (PID riskini azaltmak için)
- Sıcak uygulama (ağrılı dönemlerde)
- Stres yönetimi (yoga, nefes egzersizleri)
- Liften zengin beslenme (kabızlığın önlenmesi için)
Yumurtalık ağrısı ihmal edilmemesi gereken bir semptomdur. Altta yatan nedenin erken teşhisi, tedavi başarısını doğrudan etkiler. Tekrarlayan veya şiddetli ağrılarda kadın hastalıkları ve doğum uzmanına başvurulmalıdır.
