Vertigo krizi, ani başlayan şiddetli baş dönmesi ve denge kaybı ataklarıyla karakterize edilen bir durumdur. Hastalar genellikle "etrafım dönüyor" veya "yer ayağımın altından kayıyor" şeklinde tarif eder. Bu krizler birkaç saniyeden saatlere kadar sürebilir ve günlük yaşamı ciddi şekilde etkiler.
Vertigo Krizi Nedenleri
Vertigo krizlerinin en yaygın sebepleri iç kulak ve denge sistemiyle ilgilidir:
- Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo (BPPV): İç kulaktaki kristallerin yerinden oynamasıyla oluşur. Baş hareketleriyle tetiklenen kısa süreli ataklar görülür.
- Meniere Hastalığı: İç kulak sıvı basıncının artması sonucu oluşur. İşitme kaybı, kulak çınlaması ve basınç hissi eşlik eder.
- Vestibüler Nörit: Viral enfeksiyon sonrası iç kulak sinirinin iltihaplanmasıdır. Şiddetli dengesizlik 24-72 saat sürebilir.
- Migren İlişkili Vertigo: Migren hastalarının %30’unda görülen vestibüler semptomlardır.
- İnme veya Beyin Tümörleri: Nadir ancı yaşamı tehdit eden nedenlerdir. Çift görme veya konuşma bozukluğu gibi nörolojik belirtiler eşlik eder.
Vertigo Krizi Belirtileri
- Kontrol edilemeyen baş dönmesi (oda dönüyormuş hissi)
- Mide bulantısı ve kusma
- Soğuk terleme ve soluk beniz
- Denge kaybı veya düşme hissi
- İstemsiz göz hareketleri (nistagmus)
- Kulakta dolgunluk veya işitme değişiklikleri (Meniere’de)
Teşhis Yöntemleri
Tanı için kapsamlı bir nörolojik ve KBB muayenesi şarttır:
- Dix-Hallpike Testi: BPPV tanısında kullanılan basit bir manevra.
- Videonistagmografi (VNG): Göz hareketlerinin kaydıyla vestibüler sistem değerlendirilir.
- İşitme Testleri: Meniere şüphesinde uygulanır.
- MR veya BT: İnme veya tümör ekarte etmek için istenir.
Vertigo Krizi Tedavisi
Tedavi altta yatan nedene göre planlanır:
- BPPV: Epley manevrası gibi özel baş hareketleriyle kristaller yerine oturtulur.
- Meniere: Tuz kısıtlaması, diüretikler ve nadiren cerrahi müdahale.
- Vestibüler Nörit: Steroid tedavisi ve vestibüler rehabilitasyon egzersizleri.
- Migren İlişkili Vertigo: Migren profilaksisi (beta blokerler, topiramat).
Acil Durumda Yapılması Gerekenler
- Güvenli bir yere oturun veya uzanın.
- Gözlerinizi sabit bir noktaya odaklayın.
- Ani baş hareketlerinden kaçının.
- Kafein ve sigara tüketmeyin.
- Kusma şiddetliyse sıvı kaybını önlemek için küçük yudumlarla su için.
Korunma Stratejileri
- Stres yönetimi (meditasyon, yoga)
- Düzenli uyku ve hidrasyon
- Tuz alımını günde 2 gramla sınırlama
- Vestibüler rehabilitasyon egzersizleri
- Migren tetikleyicilerinden kaçınma (çikolata, peynir, alkol)
Ne Zaman Acil Servise Başvurulmalı?
- İlk kez şiddetli vertigo atağı
- Çift görme, yutma güçlüğü veya konuşma bozukluğu eşlik ediyorsa
- Kol/bacakta güçsüzlük veya bilinç bulanıklığı
- 48 saati aşan şiddetli kusma
