Venöz yetmezlik, toplardamarların kanı kalbe geri taşıma kapasitesinin bozulmasıyla ortaya çıkan kronik bir dolaşım sorunudur. Bacaklarda ağrı, şişlik ve cilt değişiklikleriyle kendini gösteren bu durum, tedavi edilmezse venöz ülserlere yol açabilir.
Venöz Yetmezlik Nedir?
Toplardamarlar içindeki kapakçıkların hasar görmesi veya damar duvarının zayıflaması sonucu kan bacaklarda birikerek basınç artışına neden olur. Bu süreç "venöz hipertansiyon" olarak adlandırılır ve dokularda sıvı birikimine (ödem) yol açar. Primer (genetik) veya sekonder (derin ven trombozu sonrası) gelişebilir.
Belirtileri Nelerdir?
- Ayak bileği ve baldırda şişlik (ödem)
- Bacaklarda ağırlık hissi ve gece artan ağrı
- Ciltte koyulaşma (hiperpigmentasyon)
- Kaşıntılı kızarıklıklar (staz dermatiti)
- Genişlemiş damarlar (varis)
- İlerlemiş vakalarda bacak ülserleri
Risk Faktörleri
- Aile öyküsü
- Hamilelik (hormonal değişim ve rahmin damarlara baskısı)
- Obezite
- Uzun süre ayakta durma veya hareketsizlik
- Derin ven trombozu geçmişi
- 50 yaş üzeri olmak
Teşhis Yöntemleri
- Fizik Muayene: Cilt bulguları ve ödem değerlendirmesi.
- Doppler Ultrason: Damarlardaki kan akım hızı ve kapak yetmezliğinin görüntülenmesi.
- Venöz Yetmezlik Testi (Plethysmografi): Damar fonksiyonlarının ölçümü.
Tedavi Seçenekleri
- Konservatif Tedaviler:
- Sıkıştırma çorapları (15-20 mmHg basınç)
- Bacakları kalp seviyesinden yüksekte tutma
- Düzenli yürüyüş ve bacak egzersizleri
- İlaç Tedavisi:
- Diosmin/Hesperidin içeren venotonikler
- Topikal kortikosteroidler (cilt lezyonları için)
- Cerrahi Müdahaleler:
- Lazer ablasyonu
- Skleroterapi (köpük tedavisi)
- Flebektomi (yüzeysel damarların çıkarılması)
Komplikasyonlar ve Önlemler
Tedavi edilmeyen vakalarda:
- Lipodermatoskleroz: Cilt ve yağ dokusunda sertleşme
- Venöz Ülser: Özellikle ayak bileği iç kısmında iyileşmeyen yaralar
- Derin Ven Trombozu Riski: %5-10 oranında artış
Korunma ve Yaşam Tarzı Önerileri
- Her 30 dakikada bir 5 dakika yürüyün
- Tuz alımını günde 5 gramla sınırlayın
- Yüzme ve bisiklet gibi bacak kaslarını çalıştıran aktiviteler yapın
- Bacak bacak üstüne atmaktan kaçının
Hamilelikte Venöz Yetmezlik
Gebelikte progesteron hormonunun damar duvarını gevşetici etkisi ve rahmin toplardamarlara baskısı nedeniyle risk 3 kat artar. Doğum sonrası 3 ay içinde semptomlar genellikle gerilese de %15 vakada kalıcı olabilir.
Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
- Bacak şişliği 1 haftadan uzun sürerse
- Ciltte renk değişikliği veya yara açılırsa
- Gece uyandıran bacak ağrısı olursa
- Varis kanaması gelişirse
Kalp damar cerrahisi veya fleboloji uzmanları tanı ve tedaviyi yönetir. Erken evrede başlanan tedaviyle ülser gelişimi %90 önlenebilir.
