Varis yaraları (venöz ülser), bacak toplardamarlarındaki yetmezlik sonucu oluşan kronik yaralardır. Genellikle ayak bileği iç kısmında görülen bu yaralar, tedavi edilmezse enfeksiyon ve doku kaybına yol açabilir. Venöz yetmezlik, kanın bacaklarda birikmesine ve damar basıncının artmasına neden olarak cilt dokusunu zayıflatır.
Varis Yarası Neden Oluşur?
Varis yaralarının temel nedeni, toplardamarlardaki kapakçıkların bozulmasıdır. Bu bozulma kanın kalbe doğru akışını engeller ve bacaklarda göllenmeye yol açar. Yüksek basınç, cilt altı dokusunda hasara ve sonunda açık yaralara neden olur. En yaygın risk faktörleri:
- Geçirilmiş derin ven trombozu (DVT)
- Obezite ve hareketsiz yaşam
- Uzun süre ayakta durmayı gerektiren meslekler
- Kontrolsüz diyabet
- Genetik yatkınlık
Belirtiler ve Tanı
Yara oluşmadan önceki erken dönemde:
- Ayak bileğinde şişlik ve ödem
- Ciltte kahverengi-mor renk değişimi (lipodermatoskleroz)
- Kaşıntılı ve gergin cilt
Açık yara geliştiğinde: - Ayak bileği iç yüzünde kırmızı tabanlı yara
- Akıntı ve kötü koku (enfeksiyon belirtisi)
- Ağrı özellikle gece artış gösterir
Tanı için Doppler ultrason ile damar yetmezliği değerlendirilir. Yaradan kültür alınarak enfeksiyon araştırılır.
Tedavi Yaklaşımları
- Basınç Tedavisi:
- Kompresyon çorapları veya bandajları (40 mmHg basınç)
- Haftalık değişimle 6-12 hafta uygulanır
- Yara Bakımı:
- Debridman (ölü doku temizliği)
- Nemli yara ortamı sağlayan özel pansumanlar
- Medikal Tedavi:
- Antibiyotik (sadece enfeksyon varlığında)
- Venotonik ilaçlar (Diosmin, Hesperidin)
- Cerrahi Seçenekler:
- Endovenöz ablasyon (lazer/RF)
- Flebektomi (yüzeysel varislerin alınması)
- Deri grefti (ileri doku kaybında)
İyileşme Süreci
Tedaviye yanıt 2-4 haftada belirginleşir. Tam iyileşme 3-6 ay sürebilir. İyileşme göstergeleri:
- Yara boyutunda küçülme
- Granülasyon dokusu oluşumu
- Akıntı ve ağrının azalması
Nüks oranı %60’ı aştığından, tedavi sonrası ömür boyu kompresyon çorabı kullanımı şarttır.
Önleme Stratejileri
- Bacak Egzersizleri: Ayak bileği pompalama hareketleri (günde 3×20 tekrar)
- Yüksekte Tutma: Dinlenirken bacakları kalp seviyesinden yukarı kaldırma
- Düzenli Yürüyüş: Günde 30 dakika yürüyüş kan dolaşımını düzenler
- Kilo Kontrolü: BMI 25 altında tutulmalı
- Sigarasız Yaşam: Nikotin damar hasarını artırır
Ne Zaman Acil Doktora Gidilmeli?
- Yarada ani genişleme veya kızarıklık
- 38°C’yi aşan ateş
- Şiddetli ağrı ve kötü kokulu akıntı
- Yürüyememe durumu
Varis yaraları, kalp-damar cerrahisi ve dermatoloji uzmanlarının ortak takibi gerektirir. Erken evrede müdahale edilen vakalarda tam iyileşme sağlanabilir.
