Üremi, böbrek fonksiyonlarının ileri derecede bozulması sonucu kanda üre ve diğer toksinlerin birikmesiyle ortaya çıkan hayatı tehdit eden bir durumdur. Kronik böbrek yetmezliğinin son evresinde görülür ve acil tıbbi müdahale gerektirir.
Üremi Nedir?
Böbreklerin kanı temizleme yeteneğinin %90’ını kaybetmesi sonucu ortaya çıkar. Atık maddelerin vücutta birikmesiyle organ sistemleri fonksiyon kaybına uğrar. Diyaliz veya böbrek nakli olmaksızın ölümcül seyreder.
Üremi Nedenleri
- Kronik Böbrek Hastalıkları: Diyabetik nefropati, hipertansif nefroskleroz
- Akut Böbrek Hasarı: Zehirlenmeler, şok, ciddi enfeksiyonlar
- Otoimmün Hastalıklar: Lupus nefriti, Goodpasture sendromu
- Tıkanma Kaynaklı: Prostat büyümesi, üriner sistem tümörleri
- Kalıtsal Bozukluklar: Polikistik böbrek hastalığı
Üremi Belirtileri
- Nörolojik: Halsizlik, konsantrasyon bozukluğu, uyku düzensizliği, nöbetler
- Gastrointestinal: İştahsızlık, bulantı-kusma, metalik ağız tadı
- Kardiyovasküler: Hipertansiyon, nefes darlığı, perikardit
- Dermatolojik: Soluk-cilt sarılığı, kaşıntı, üremik don
- Hematolojik: Anemi, kanama eğilimi
Tanı Yöntemleri
- Kan Testleri:
- Serum kreatinin >5 mg/dL
- BUN (Kan üre nitrojeni) >100 mg/dL
- eGFR <15 mL/dk/1.73m²
- İdrar Analizi: Proteinüri, hematüri
- Görüntüleme: Böbrek ultrasonu, BT ile böbrek boyut ve yapısı
- Biyokimya: Elektrolit dengesizliği (hiperpotasemi, hipokalsemi)
Tedavi Yaklaşımları
- Acil Diyaliz: Hemodiyaliz veya periton diyalizi ile toksinlerin uzaklaştırılması
- Medikal Tedavi:
- Hipertansiyon için ACE inhibitörleri
- Anemi için eritropoetin enjeksiyonları
- Fosfor bağlayıcılar (kalsiyum asetat)
- Böbrek Nakli: Uygun donör varlığında altın standart tedavi
- Diyet Düzenlemesi: Düşük protein, potasyum ve fosfor içeren beslenme
Komplikasyonlar
- Kalp Yetmezliği: Sıvı birikimi ve hipertansiyon nedeniyle
- Üremik Ensefalopati: Bilinç bulanıklığı, koma
- Kemik Hastalıkları: Renal osteodistrofi
- Bağışıklık Zayıflığı: Enfeksiyonlara yatkınlık
Korunma Stratejileri
- Diyabet ve hipertansiyonun düzenli kontrolü
- NSAİİ ilaçlardan kaçınma
- Yıllık böbrek fonksiyon testleri (kreatinin, eGFR)
- Böbrek hasarı riski taşıyanlarda nefroloji konsültasyonu
Yaşam Tarzı Önerileri
- Tuz alımını günde <5g ile sınırlama
- Sigara ve alkolden kesin kaçınma
- Düzenli egzersiz (haftada 150 dakika)
- Ağrı kesici kullanımında hekim onayı
