Tuzak nöropatisi, sinirlerin anatomik tüneller veya bağ dokuları tarafından sıkıştırılması sonucu ortaya çıkan nörolojik bir durumdur. En sık el bileği (karpal tünel sendromu), dirsek (kubital tünel sendromu) ve ayak bileğinde görülür. Sinir liflerindeki bası, uyuşukluk, ağrı ve kas güçsüzlüğü gibi semptomlara yol açarak günlük yaşam kalitesini önemli ölçüde etkiler.
Yaygın Tuzak Nöropatisi Türleri
- Karpal Tünel Sendromu: Median sinirin el bileğinde sıkışması; başparmak, işaret ve orta parmakta uyuşma.
- Kubital Tünel Sendromu: Ulnar sinirin dirsekten geçerken sıkışması; serçe ve yüzük parmağında elektriklenme.
- Tarsal Tünel Sendromu: Tibial sinirin ayak bileği iç kısmında sıkışması; topuk ve ayak tabanında yanma hissi.
- Meraljia Parestetika: Uyluk dış yüzeyinde lateral femoral kutanöz sinir sıkışması; uylukta karıncalanma.
Belirtiler ve İlerleyiş
Semptomlar genellikle yavaş başlar ve zamanla şiddetlenir. Gece artan el uyuşmaları, cisimleri sık sık düşürme veya ayak tabanında "yürürken cam batması" hissi tipik işaretlerdir. İleri evrelerde kas erimesi (tenar atrofi) ve kavrama güçsüzlüğü gelişebilir. Diyabet, hipotiroidi veya tekrarlayan hareketler yapan meslek gruplarında (marangoz, klavye kullanıcıları) risk artar.
Teşhis Yöntemleri
Tanıda klinik muayene kritik önem taşır:
- Tinel Testi: Sinir üzerine hafifçe vurularak elektrik çarpması hissi aranması.
- Falen Testi: Elleri sırt sırta getirip 1 dakika bekleyerek uyuşma oluşumunun gözlenmesi.
- EMG (Elektromiyografi): Sinir ileti hızını ölçerek sıkışmanın yerini ve şiddetini belirler.
- MRG/Ultrason: Sinir çevresindeki kist, ganglion veya yapısal anomalilerin tespiti.
Tedavi Yaklaşımları
Konservatif Tedaviler
- Atel Kullanımı: Özellikle gece bilek/ dirsek atelleri ile sinir üzerindeki baskı azaltılır.
- Fizik Tedavi: Sinir kaydırma egzersizleri (nerve gliding), ultrason terapisi ve postür eğitimi.
- Enjeksiyonlar: Kortikosteroid enjeksiyonları ödem ve inflamasyonu geriletir.
Cerrahi Seçenekler
Konservatif tedaviye yanıt alınamayan vakalarda:
- Endoskopik Dekompresyon: Minimal invaziv yöntemle sinirin serbestleştirilmesi.
- Açık Cerrahi: Ligament kesilerek tünel genişletilmesi (karpal tünel gevşetme).
- Sinir Transpozisyonu: Ulnar sinirin dirsekten ön tarafa alınması.
Önleme ve Yaşam Tarzı Önerileri
- Ergonomik klavye kullanımı ve bilek destek yastıkları ile çalışma ortamı düzenlenmeli.
- Tekrarlayan el bileği bükme hareketlerinden kaçınılmalı.
- Obezite kontrolü; her 5 kg fazlalık karpal tünel riskini %10 artırır.
- Diyabet hastalarında kan şekeri regülasyonuna özen gösterilmeli.
İyileşme Süreci ve Prognoz
Erken evrede teşhis edilen vakaların %70’inde konservatif tedavi başarılıdır. Cerrahi sonrası tam iyileşme 3-6 ay sürer. Nörolojik hasar gelişmişse (kas atrofisi) tam düzelme mümkün olmayabilir. Sigara kullanımı ve kontrolsüz diyabet, iyileşmeyi geciktiren faktörlerdir.
Hangi Durumda Acil Müdahale Gerekir?
Ani başlangıçlı güç kaybı, bağırsak-mesane kontrolünün kaybı veya ilerleyici hissizlik durumlarında spinal patolojiler ekarte edilmeli. Gece uyandıran ağrılarda mutlaka nöroloji veya ortopedi uzmanına başvurulmalıdır.
