Tüplerin kapalı olması (tubal faktör infertilite), kadınlarda kısırlığın en yaygın nedenlerinden biridir. Fallop tüplerinin tıkanıklığı, yumurta ve spermin buluşmasını engelleyerek döllenmeyi imkânsız hale getirir. Bu makalede, tüp tıkanıklığının nedenleri, tanı yöntemleri ve güncel tedavi seçeneklerini detaylıca ele alıyoruz.
Tüp Tıkanıklığının Başlıca Nedenleri
Tüplerin kapalı olması genellikle geçirilmiş enfeksiyonlar, cerrahi müdahaleler veya endometriozis gibi durumlardan kaynaklanır. Pelvik inflamatuar hastalık (PID), cinsel yolla bulaşan klamidya veya gonore enfeksiyonları tüplerde skar dokusu oluşumuna yol açabilir. Geçirilmiş karın ameliyatları, apandisit komplikasyonları veya endometriozis odakları da tüplerde yapışıklığa neden olabilir.
Belirtiler ve Tanı Yöntemleri
Tüp tıkanıklığı çoğunlukla sessiz seyreder ve tek bulgu infertilite olabilir. Ancak altta yatan nedene bağlı olarak:
- Kronik kasık ağrısı
- Adet dönemlerinde şiddetli ağrı
- Cinsel ilişki sırasında rahatsızlık
gibi semptomlar görülebilir. Tanıda histerosalpingografi (HSG) altın standart yöntemdir. Rahim ağzından verilen kontrast maddenin tüplerden geçişi röntgenle izlenir. Ek olarak laparoskopi, salin infüzyon sonografi (SIS) veya histeroskopi de kullanılabilir.
Tedavi Seçenekleri
-
Cerrahi Müdahaleler:
- Laparoskopik Salpingostomi: Tüplerin uç kısmındaki tıkanıklıkların açılması
- Fimbrioplasti: Tüp uçlarındaki fimbria dokusunun onarımı
- Tüp Rezeksiyonu: Hidrosalpenks varlığında tüpün çıkarılması
-
Tüp Bebek Tedavisi (IVF):
- İleri derecede tıkanıklık veya cerrahi başarısızlığında birincil seçenek
- Tüplerin fonksiyonel olmadığı durumlarda direkt IVF önerilir
-
Radyolojik Girişimler:
- Selektif Salpingografi: HSG sırasında kateterle tıkanıklığın mekanik olarak açılması
- Fallopiyan Tüp Kateterizasyonu: Floroskopi eşliğinde ince kateterlerle tıkanıklık bölgesinin genişletilmesi
Başarı Oranlarını Etkileyen Faktörler
- Tıkanıklığın Yeri: Tüp ortasında (istmik) tıkanıklıkta cerrahi başarı oranı %60-70 iken, uç kısımda (fimbrial) tıkanıklıkta %20-30’a düşer
- Hidrosalpenks Varlığı: Şişmiş tüpler embriyo implantasyonunu %50 azaltır
- Yaş: 35 yaş üstü hastalarda cerrahi yerine direkt IVF önerilir
Önleme Stratejileri
- Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlardan korunma
- Geçirilmiş pelvik enfeksiyonlarda erken tedavi
- Endometriozisin zamanında yönetimi
- Tekrarlayan düşüklerde rahim içi yapışıklık taraması
Tüp Bebek Sürecinde Kritik Noktalar
Hidrosalpenks varlığında tüplerin alınması (salpingektomi) IVF başarısını %25 artırır. Embriyo transferi öncesi rahim içi duvar kalınlığının 8 mm üzerinde olması ve endometrial reseptivite testleri (ERA) ile implantasyon penceresi belirlenmesi önemlidir.
Hangi Durumlarda Hangi Tedavi?
- Hafif Tıkanıklık: Histeroskopik tüp kateterizasyonu
- Orta Derecede Yapışıklık: Laparoskopik adezyolizis
- İleri Derecede Hasar: Tüp bebek tedavisi
- 40 Yaş Üstü: Direkt IVF
Düzenli jinekolojik kontroller ve risk faktörlerinin erken tanısı, tüp tıkanıklığına bağlı infertiliteyi önlemede hayati rol oynar.
