Toplardamar genişlemesi (venöz yetmezlik), bacaklardaki toplardamarların işlev bozukluğu sonucu şişmesi ve belirginleşmesidir. Kanın kalbe doğru etkin şekilde taşınamaması nedeniyle oluşan bu durum, tedavi edilmezse cilt ülserleri ve pıhtı oluşumu gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
Toplardamar Genişlemesi Neden Olur?
Bacak toplardamarlarındaki kapakçıkların zayıflaması veya hasar görmesi, kanın yer çekimi etkisiyle geri kaçmasına (reflü) neden olur. Bu süreç damarlarda basınç artışı ve genişlemeyi tetikler. Risk faktörleri arasında genetik yatkınlık, uzun süre ayakta durmayı gerektiren meslekler, obezite, gebelik ve ileri yaş yer alır. Kadınlarda erkeklere göre 3 kat daha sık görülür.
Belirtiler ve İlerleme Aşamaları
Hastalık sinsi başlar ve yıllar içinde şiddetlenir:
- Erken Evre: Bacaklarda ağırlık hissi, özellikle akşamları artan şişlik ve kaşıntı
- Orta Evre: Ciltte mor-kırmızı renk değişimi, kılcal damar ağları (telenjiektazi) ve belirgin varisler
- İleri Evre: Ciltte kalınlaşma, kahverengi lekeler ve iyileşmeyen yaralar (venöz ülser)
Tanı Yöntemleri
- Fizik Muayene: Damarların görsel ve elle muayenesi
- Doppler Ultrason: Kan akım hızı, kapakçık yetmezliği ve pıhtı varlığının değerlendirilmesi
- Venöz Yetmezlik Testi (Plethysmografi): Damar fonksiyonlarının ölçümü
Tedavi Seçenekleri
1. Konservatif Tedaviler
- Kompresyon Çorapları: 20-30 mmHg basınçlı çoraplar semptomları %70 azaltır
- İlaç Tedavisi: Diosmin, hesperidin içeren venotonik ilaçlar
- Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Düzenli yürüyüş, bacak elevasyonu, tuz kısıtlaması
2. Minimal İnvaziv Yöntemler
- Lazer Ablasyon (EVLA): Lazer enerjisiyle damarın kapatılması (%95 başarı)
- Radyofrekans Ablasyon (RFA): Isıyla hasarlı damarın tedavisi
- Köpük Skleroterapi: Kimyasal madde enjeksiyonuyla küçük varislerin yok edilmesi
3. Cerrahi Müdahaleler
- Stripping: Ana yüzeysel damarın çıkarılması
- Flebektomi: Lokal anesteziyle küçük varislerin alınması
Komplikasyon Riskleri
- Derin Ven Trombozu (DVT): Bacakta ani şişme ve ağrı
- Pulmoner Emboli: Nefes darlığı ve göğüs ağrısıyla acil müdahale gerektirir
- Lipodermatoskleroz: Cilt ve yağ dokusunda sertleşme
- Hipostatik Egzama: Kaşıntılı cilt lezyonları
Korunma Stratejileri
- Her 30 dakikada bir 5 dakika bacak egzersizi
- Uzun süre ayakta kalınacaksa kompresyon çorabı kullanımı
- Yüzme veya bisiklet gibi baldır kaslarını çalıştıran sporlar
- Obezite kontrolü ve sigaradan kaçınma
Hangi Durumlarda Acil Müdahale Gerekir?
Bacakta ani şişme, kızarıklık ve nefes almada zorluk durumunda derhal hastaneye başvurulmalıdır. Venöz ülser gelişen hastalarda enfeksiyon riski nedeniyle zaman kaybetmeden tedaviye başlanmalıdır. Tanı ve tedavi için kalp-damar cerrahisi (vasküler cerrahi) uzmanına danışılmalıdır.
