Tiroid iltihabı (tiroidit), tiroid bezinin çeşitli nedenlerle inflamasyonudur. Hashimoto, subakut ve postpartum tiroidit gibi farklı formları bulunur. Tedavi edilmezse hipotiroidi veya hipertiroidi gibi kalıcı hormon dengesizliklerine yol açabilir.
Tiroid İltihabının Nedenleri
Tiroidit gelişiminde otoimmün reaksiyonlar (Hashimoto’da olduğu gibi), viral enfeksiyonlar (subakut tiroiditte) veya doğum sonrası hormonal değişimler rol oynar. Radyasyon tedavisi, bazı ilaçlar (lityum, interferon) ve genetik yatkınlık diğer tetikleyici faktörlerdir.
Belirtiler ve Tiplerine Göre Farklılıklar
- Hashimoto Tiroiditi: Yorgunluk, kilo artışı, kabızlık, saç dökülmesi ve depresyon gibi hipotiroidi semptomları.
- Subakut Tiroidit (De Quervain): Boyunda şiddetli ağrı, çene/kulağa yayılan hassasiyet, ateş ve geçici hipertiroidi (çarpıntı, terleme).
- Postpartum Tiroidit: Doğumdan 6-12 ay sonra ortaya çıkan halsizlik, kilo değişimleri ve depresif duygu durum.
Teşhis Yöntemleri
Kan testlerinde TSH, T3, T4 ve anti-TPO/anti-tiroglobulin antikorları ölçülür. Subakut tiroiditte ESR/CRP yüksekliği tipiktir. Ultrasonla tiroid dokusundaki düzensizlikler ve renkli Doppler ile kanlanma artışı değerlendirilir. Şüpheli nodüllerde ince iğne aspirasyon biyopsisi yapılır.
Tedavi Yaklaşımları
- Hashimoto: Levotiroksin ile hormon replasmanı. Düzenli TSH takibi şarttır.
- Subakut Tiroidit: Ağrı için NSAİİ’ler (ibuprofen), şiddetli vakalarda kortikosteroidler. Beta-blokerler çarpıntıyı kontrol eder.
- Postpartum Tiroidit: Semptomatik tedavi. Geçiş döneminde antitiroid ilaçlar veya levotiroksin kullanılabilir.
Beslenme ve Yaşam Tarzı Önerileri
Selenyum (ceviz, ton balığı) ve çinko (kabak çekirdeği) tiroid fonksiyonlarını destekler. Gluten hassasiyeti olan Hashimoto hastalarında glutensiz diyet fayda sağlayabilir. Stres yönetimi için yoga ve nefes egzersizleri önerilir.
Olası Komplikasyonlar
Uzun süreli tedavi edilmeyen tiroidit, guatr büyümesi, kalp ritim bozuklukları, infertilite ve nadiren tiroid lenfomasına yol açabilir. Subakut tiroiditin tekrarlama oranı %5-20 arasındadır.
Hangi Durumlarda Acil Başvurulmalı?
Boyunda ani şişlik, nefes darlığı, yutma güçlüğü veya 39°C’yi aşan ateş durumunda acil servise başvurulmalıdır. Hipertiroidi krizinde (taşikardi, bilinç bulanıklığı) yoğun bakım gerekebilir.
Kronik Yönetim ve Takip
Hashimoto hastaları yılda 2 kez TSH kontrolü yaptırmalıdır. Gebelik planlayanlarda TSH <2.5 mIU/L hedeflenir. Radyoaktif iyot tedavisi öyküsü olanlarda tiroid ultrasonu 5 yılda bir tekrarlanmalıdır.
