Serebrovasküler olay (SVO), beyne kan akışının ani kesilmesi veya azalması sonucu ortaya çıkan ve acil müdahale gerektiren nörolojik bir durumdur. Halk arasında "inme" olarak bilinen bu tablo, kalıcı hasarı önlemek için zamanında tanı ve tedavi gerektirir. İşte serebrovasküler olayın tüm yönleri:
SVO Nedir?
Beynin belirli bir bölgesine kan taşıyan damarların tıkanması veya yırtılması sonucu gelişir. İskemik inme (damar tıkanıklığı) vakaların %87’sini, hemorajik inme (beyin kanaması) ise %13’ünü oluşturur. Her iki durumda da beyin hücreleri oksijensiz kalarak dakikalar içinde hasar görür.
Ana Belirtileri Tanımak
- Yüzde asimetri: Gülümserken ağzın bir tarafının sarkması
- Kol güçsüzlüğü: Kolları kaldırmada zorlanma veya güç kaybı
- Konuşma bozukluğu: Peltek veya anlamsız konuşma, kelime bulmada zorluk
- Görme kaybı: Tek veya çift taraflı ani görme bulanıklığı
- Denge kaybı: Sebepsiz baş dönmesi veya yürüme güçlüğü
Risk Faktörleri
- Kontrolsüz hipertansiyon
- Diyabet ve yüksek kolesterol
- Atrial fibrilasyon gibi kalp ritim bozuklukları
- Sigara kullanımı ve obezite
- Ailede inme öyküsü
Tanı Süreci
Acil serviste "Zaman= Beyin" prensibiyle hareket edilir:
- Fizik muayene: Nörolojik değerlendirme (NIHSS skalası)
- Bilgisayarlı Tomografi (BT): Kanama veya erken iskemi bulguları
- Manyetik Rezonans (MR): Doku hasarının detaylı görüntülenmesi
- Anjiyografi: Damar tıkanıklıklarının tespiti
Tedavi Yaklaşımları
İskemik İnmede:
- İlk 4.5 saat: Doku plazminojen aktivatörü (tPA) ile pıhtı eritme
- İlk 24 saat: Mekanik trombektomi (kateterle pıhtı çıkarma)
Hemorajik İnmede: - Kan sulandırıcıların kesilmesi
- Kan basıncının kontrollü düşürülmesi
- Cerrahi müdahale (kraniyotomi)
Rehabilitasyon Süreci
- Fizik Tedavi: Felçli uzuvların hareket kabiliyetini artırma
- Konuşma Terapisi: Afazi tedavisi
- Ergoterapi: Günlük yaşam aktivitelerine uyum sağlama
- Psikolojik destek
Önleme Stratejileri
- Kan basıncını <140/90 mmHg tutmak
- Antikoagülan tedavi (atrial fibrilasyon varsa)
- DASH diyeti (meyve-sebze ağırlıklı beslenme)
- Haftada 150 dakika orta tempolu egzersiz
Acil Durumda Yapılması Gerekenler
FAST testini uygulayın:
- Face (Yüz): Asimetri var mı?
- Arms (Kollar): Kaldırabiliyor mu?
- Speech (Konuşma): Anlaşılır konuşuyor mu?
- Time (Zaman): Vakit kaybetmeden 112’yi arayın
