Sürekli öksürük, üç haftadan uzun süren ve hastaların yaşam kalitesini önemli ölçüde düşüren yaygın bir şikayettir. Kronik öksürük olarak da bilinen bu durum, basit bir üst solunum yolu enfeksiyonundan ciddi akciğer hastalıklarına kadar çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilir. İşte sürekli öksürüğün arkasındaki sebepler ve modern tedavi yaklaşımları:
Sürekli Öksürüğün Yaygın Nedenleri
Kronik öksürük genellikle tek bir nedene bağlı olmayıp çoğunlukla birden fazla faktörün birleşimiyle gelişir. En sık karşılaşılan nedenler arasında postnazal akıntı sendromu (geniz akıntısı), astım ve gastroözofageal reflü hastalığı (GÖRH) yer alır. Sigara kullanımı veya pasif içicilik de bronş tahrişine bağlı kronik öksürüğe yol açabilir. ACE inhibitörü grubu tansiyon ilaçları ise %20 vakada inatçı kuru öksürüğe neden olabilmektedir.
Belirtiler ve Tanı Kriterleri
Öksürüğün karakteri altta yatan hastalık hakkında ipuçları verir. Balgamlı öksürük genellikle bronşit veya zatürre gibi enfeksiyonları, kuru öksürük ise astım veya reflüyü düşündürür. Gece artan öksürük astımın, yemek sonrası tetiklenen öksürük ise reflünün tipik bulgusudur. Tanıda hastanın öyküsü, fizik muayene ve akciğer grafisi ilk basamak değerlendirmelerdir.
Teşhis Sürecinde Kullanılan İleri Tetkikler
- Solunum Fonksiyon Testleri: Astım veya KOAH şüphesinde hava akım kısıtlamasını değerlendirir.
- Endoskopik İncelemeler: Reflü tanısı için gastroskopi, sinüzit şüphesinde ise nazal endoskopi uygulanır.
- Bilgisayarlı Tomografi (BT): Kronik sinüzit veya interstisyel akciğer hastalıklarını tespit eder.
- Balgaм Kültürü: Tüberküloz veya kronik enfeksiyonları ekarte etmek için yapılır.
Tedavi Yaklaşımları ve İlaç Seçenekleri
Tedavi altta yatan nedene yönelik planlanır:
- Postnazal Akıntı: Nazal steroid spreyler ve antihistaminikler.
- Astım: İnhaler kortikosteroidler ve uzun etkili bronkodilatörler.
- Reflü: Proton pompa inhibitörleri ve yaşam tarzı değişiklikleri.
- ACE İnhibitörüne Bağlı Öksürük: İlaç değişimi (ARB grubu).
- Kronik Bronşit: Balgam söktürücüler ve solunum fizyoterapisi.
Evde Uygulanabilecek Destekleyici Yöntemler
- Tuzlu su gargarası ve buhar inhalasyonu boğaz tahrişini azaltır.
- Yatak başının 30 derece yükseltilmesi gece reflüsünü önler.
- Bol sıvı tüketimi balgamın yumuşamasına yardımcı olur.
- Sigaradan ve kirli havadan kaçınmak hava yolu irritasyonunu azaltır.
Ne Zaman Acil Doktora Başvurulmalı?
Aşağıdaki alarm belirtileri varlığında zaman kaybetmeden sağlık kuruluşuna gidilmelidir:
- Öksürükle birlikte kan gelmesi (hemoptizi)
- Açıklanamayan kilo kaybı ve gece terlemeleri
- Nefes darlığı veya göğüste şiddetli ağrı
- 39°C’yi aşan dirençli ateş
Korunma Stratejileri
- Sigarayı bırakmak ve pasif içicilikten kaçınmak.
- Alerjen maruziyetini azaltmak (toz akarları, polen).
- Reflüyü tetikleyen gıdalardan (baharatlı yiyecekler, kafein) uzak durmak.
- Grip ve pnömokok aşılarını düzenli yaptırmak.
Sürekli öksürük basit bir sorun gibi görünse de altında yatan nedenlerin mutlaka araştırılması gerekir. Doğru teşhis ve kişiye özel tedavi planlaması için göğüs hastalıkları uzmanına başvurmak önem taşır.
