Sohler Hastalığı (Freiberg Enfarktüsü), özellikle ayak tarak kemiklerinin baş kısmında gelişen avasküler nekroz olarak tanımlanır. Genellikle ikinci metatars kemiğini etkileyen bu durum, kemik dokusunun geçici veya kalıcı kan kaybı nedeniyle ölümü sonucu ortaya çıkar. Ergenlik dönemindeki kızlarda ve genç yetişkinlerde daha sık görülür.
Sohler Hastalığının Nedenleri
Hastalığın temel nedeni metatars başına gelen tekrarlayıcı travmalar veya stres kırıklarıdır. Yüksek topuklu ayakkabılar, uzun mesafe koşuları veya ayak yapısındaki anormallikler (düşük ayak kavisi, uzun ikinci metatars) kemik dolaşımını bozar. Genetik yatkınlık ve sigara kullanımı da risk faktörleri arasında yer alır.
Belirtiler ve Klinik Tablo
- Ayağın ön kısmında (metatarsofalangeal eklemde) yoğunlaşan ağrı
- Özellikle yürürken veya ayakta dururken artan hassasiyet
- Etkilenen parmak tabanında şişlik ve kızarıklık
- Eklem hareket açıklığında kısıtlılık
- Parmakta sertlik hissi ve topuk basmada zorlanma
Tanı Yöntemleri
Teşhis klinik muayene ve görüntüleme teknikleriyle konulur. Direkt röntgende metatars başında düzleşme, eklem yüzeyinde düzensizlik veya kollaps görülebilir. MRG, kemik iliği ödemi ve erken doku hasarını tespit eder. Kemik sintigrafisi ise kanlanma bozukluğunu erken evrede gösterir.
Tedavi Seçenekleri
Konservatif Tedaviler
- Dinlenme ve Aktivite Modifikasyonu: 6-8 hafta yük bindirici aktivitelerden kaçınma
- Ortez Kullanımı: Metatarsal bar veya destekli tabanlıklarla basıncın dağıtılması
- Fizik Tedavi: Eklem mobilizasyonu ve kuvvetlendirme egzersizleri
- İlaç Tedavisi: NSAİİ’ler (ibuprofen) ve topikal antienflamatuar kremler
Cerrahi Müdahaleler
Konservatif tedaviye yanıt alınamayan ileri vakalarda:
- Debridman: Hasarlı kemik dokusunun temizlenmesi
- Osteotomi: Kemik yeniden hizalama ameliyatları
- Eklem Protezi: Şiddetli eklem hasarında sunusal eklem implantasyonu
- Artrodez: Eklem hareketliliğini feda ederek ağrıyı ortadan kaldırma
Rehabilitasyon Süreci
Cerrahi sonrası 4-6 hafta alçı veya özel ayakkabı kullanımı gerekir. Fizyoterapi programları; yürüme eğitimi, propriosepsiyon çalışmaları ve kademeli güçlendirme egzersizlerini içerir. Tam iyileşme 3-6 ay arasında değişir.
Komplikasyonlar ve Önlemler
Tedavi edilmeyen vakalarda eklem kireçlenmesi (osteoartrit), kronik ağrı ve ayak deformiteleri gelişebilir. Korunmak için:
- Ayak anatomisine uygun, destekli ayakkabı seçimi
- Yüksek topuklu ayakkabı kullanımının sınırlandırılması
- Spor öncesi uygun ısınma ve germe egzersizleri
- Tekrarlayıcı zorlayıcı hareketlerden kaçınma
Prognoz ve Takip
Erken evrede tedavi edilen hastalarda prognoz genellikle olumludur. İleri vakalarda cerrahi başarı oranı %80-90 arasındadır. Yıllık kontrollerle eklem dejenerasyonu izlenmeli, gerektiğinde ek görüntüleme yapılmalıdır.
