Sitomegalovirüs (CMV), herpes virüs ailesinden olup dünya nüfusunun %60-90’ını hayatlarının bir döneminde etkileyen yaygın bir enfeksiyondur. Bağışıklık sistemi sağlam bireylerde genellikle belirtisiz seyrederken, yenidoğanlarda ve bağışıklığı baskılanmış kişilerde ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
CMV Enfeksiyonu Nedir?
CMV, vücuda bir kez girdikten sonra ömür boyu latent olarak kalabilen bir DNA virüsüdür. Primer enfeksiyon sonrası dönemsel olarak reaktive olabilir. En büyük risk grubunu hamileler, organ nakli hastaları, HIV/AIDS’liler ve yenidoğanlar oluşturur.
Bulaşma Yolları
- Vücut sıvılarıyla: Tükürük, idrar, kan, gözyaşı, anne sütü
- Anne karnında: Plasenta yoluyla fetüse geçiş
- Doğum sırasında: Enfekte doğum kanalından
- Emzirme: Virüs içeren anne sütüyle
- Organ nakli: Enfekte doku veya kan transfüzyonu
Belirti ve Bulgular
Sağlıklı Yetişkinlerde:
- Çoğu asemptomatik
- Mononükleoz benzeri tablo: Ateş, boğaz ağrısı, lenf bezi büyümesi
- Karaciğer enzim yüksekliği
Yenidoğanlarda (Konjenital CMV):
- Sarılık
- Peteşial döküntü
- Mikrosefali
- İşitme kaybı (%10-15)
- Gelişimsel gerilik
Bağışıklığı Baskılanmışlarda:
- Retinit (görme kaybı)
- Pnömoni
- Gastroenterit
- Ensefalit
Tanı Yöntemleri
- Serolojik Testler:
- CMV IgM: Akut enfeksiyon göstergesi
- CMV IgG: Geçirilmiş enfeksiyon
- PCR: Kan, idrar veya BOS’ta viral DNA tespiti
- Viral Kültür: Yavaş sonuç verir
- Gebelikte: Amniyosentez ile prenatal tanı
- Yenidoğanlarda: İdrar kültürü veya PCR
Tedavi Yaklaşımları
Antiviral Tedavi Endikasyonları:
- Konjenital CMV enfeksiyonu
- AIDS’li hastalarda retinit
- Organ nakli sonrası invazif CMV
Kullanılan İlaçlar:
- Gansiklovir: İlk tercih (IV veya oral)
- Valgansiklovir: Oral biyoyararlanımı yüksek
- Foskarnet: Gansiklovir direncinde alternatif
- Sitogam (IVIG): Profilakside organ nakli hastalarında
Korunma Stratejileri
- El hijyeni: Sabunlu suyla 20 saniye yıkama
- Gebelikte önlemler:
- Çocuk bakımında eldiven kullanımı
- Öpüşme ile bulaşmayı önleme
- Çocukların salyalı oyuncaklarla temastan kaçınma
- Kan transfüzyonu: CMV negatif kan ürünleri
- Yüksek riskli hastalar: Profilaktik valgansiklovir
Gebelikte CMV Yönetimi
- Primer enfeksiyon geçiren gebelerde %40 fetal bulaş riski
- Ultrason bulguları (intrakranial kalsifikasyon, ventrikülomegali)
- Amniyosentezde PCR pozitifliği tanı koydurucu
- Gebeliğin 20. haftasından önce primer enfeksiyon daha riskli
Yenidoğan Takip Protokolü
- Semptomatik konjenital CMV’de 6 haftalık antiviral tedavi
- İşitme testleri (doğumda, 6 ayda, 1 yaşta)
- Görme muayenesi ve nörolojik gelişim takibi
- Karaciğer fonksiyon testleri
Hangi Durumlarda Doktora Başvurulmalı?
- Gebelikte CMV pozitif kişiyle temas
- Açıklanamayan ateş + görme bulanıklığı
- Bağışıklık baskılanması + ishal/karın ağrısı
- Yenidoğanda sarılık ve beslenme güçlüğü
CMV enfeksiyonlarında erken tanı ve uygun tedavi, özellikle risk gruplarında hayat kurtarıcıdır. Enfeksiyon hastalıkları uzmanları, yenidoğanlarda çocuk enfeksiyon bölümleri ve gebelerde perinatoloji uzmanları tedavi sürecini koordine eder.
