Serviks kanseri, rahim ağzı dokusundan kaynaklanan ve genellikle Human Papilloma Virüs (HPV) enfeksiyonuyla ilişkili önemli bir kanser türüdür. Erken evrede teşhis edildiğinde tedavi başarısı yüksek olan bu hastalık, dünya çapında kadınlarda en sık görülen dördüncü kanserdir.
Serviks Kanserinin Nedenleri ve Risk Faktörleri
HPV enfeksiyonu vakaların %95’inden sorumludur. Özellikle HPV 16 ve 18 tipleri yüksek risk grubundadır. Diğer risk faktörleri arasında erken yaşta cinsel ilişki, çok sayıda cinsel partner, sigara kullanımı, zayıf bağışıklık sistemi ve uzun süreli doğum kontrol hapı kullanımı yer alır. Sosyoekonomik düzeyin düşük olduğu bölgelerde tarama programlarına erişim kısıtlılığı da riski artırır.
Belirtiler ve Uyarıcı İşaretler
- Cinsel ilişki sonrası veya adet dışı dönemlerde vajinal kanama
- Kötü kokulu, sulu veya kanlı vajinal akıntı
- Pelvik ağrı veya cinsel ilişki sırasında ağrı
- İdrar yaparken yanma veya sık idrara çıkma
- İleri evrelerde bacak ağrısı veya böbrek yetmezliği
Teşhis Yöntemleri
- Pap Smear Testi: Anormal hücreleri erken evrede tespit eder.
- HPV DNA Testi: Yüksek riskli HPV tiplerini belirler.
- Kolposkopi: Şüpheli alanların büyütülerek incelenmesi.
- Biyopsi: Serviks dokusundan örnek alınması.
- Görüntüleme: MR, PET-CT ile yayılım değerlendirmesi.
Tedavi Yaklaşımları
- Cerrahi: Erken evrelerde konizasyon veya histerektomi.
- Radyoterapi: Tümörü küçültmek için yüksek enerjili ışınlar.
- Kemoterapi: Cisplatin gibi ilaçlarla sistemik tedavi.
- İmmünoterapi: İleri evrelerde Pembrolizumab kullanımı.
Tedavi seçimi kanserin evresine, hastanın yaşına ve çocuk isteğine göre belirlenir.
Korunma Stratejileri
- HPV Aşısı: 9-26 yaş aralığında önerilir; HPV 6,11,16,18 tiplerine karşı korur.
- Düzenli Tarama: 21-65 yaş arası kadınlarda Pap smear ve HPV testi.
- Güvenli Cinsel İlişki: Prezervatif kullanımı ve partner sayısının sınırlanması.
- Sigaranın Bırakılması: Tütün ürünlerinin serviks dokusundaki toksik etkisinin azaltılması.
İleri Evre Belirtileri ve Komplikasyonlar
Lenf nodlarına yayılımda bacak şişliği, böbrek tutulumunda idrar çıkışında azalma görülür. Metastaz karaciğer, akciğer veya kemiklere ulaştığında organ yetmezliği belirtileri ortaya çıkar. Palyatif bakım bu evrede ağrı yönetimi ve yaşam kalitesini artırmaya odaklanır.
Yaşam Tarzı ve Destek Tedaviler
Beslenmede antioksidan zengini gıdalar (brokoli, çilek) bağışıklığı destekler. Fiziksel aktivite tedavi yan etkilerini azaltır. Psikolojik destek grupları ve danışmanlık, tedavi sürecindeki duygusal yükü hafifletmede kritik rol oynar.
Erken Teşhisin Önemi
Düzenli tarama programları sayesinde serviks kanserinden ölüm oranları son 40 yılda %50 azalmıştır. Prekanseröz lezyonların tedavisi ile kanser gelişimi tamamen önlenebilir. Belirtiler ortaya çıktığında ise tanı konulan hastaların 5 yıllık sağkalım oranı erken evrede %92 iken, metastatik evrede %17’ye düşer.
