Serotonin fazlalığı (serotonin sendromu), vücutta aşırı serotonin birikmesi sonucu ortaya çıkan potansiyel olarak yaşamı tehdit eden bir durumdur. Genellikle serotonin seviyelerini yükselten ilaçların kombinasyonu veya aşırı dozu nedeniyle gelişir. Erken teşhis ve müdahale, ciddi komplikasyonları önlemek açısından hayati önem taşır.
Serotonin Fazlalığı Nedir?
Serotonin, ruh hali düzenlemesi, sindirim ve uyku gibi süreçlerde rol oynayan önemli bir nörotransmiterdir. Ancak aşırı düzeyde birikmesi, merkezi sinir sisteminde hiperaktiviteye yol açarak serotonin sendromunu tetikler. Bu durum, genellikle antidepresanlar, migren ilaçları veya rekreasyonel ilaçların birlikte kullanımı sonucu ortaya çıkar.
Belirtileri
- Hafif Belirtiler: Titreme, terleme, baş ağrısı ve huzursuzluk
- Orta Şiddetli Belirtiler: Kas sertliği, yüksek ateş (38-40°C), hızlı kalp atışı ve genişlemiş gözbebekleri
- Ciddi Belirtiler: Nöbet geçirme, düzensiz kalp ritmi, bilinç kaybı ve 41°C üzeri ateş
Nedenleri
Serotonin sendromunun en yaygın nedeni, serotonin düzeyini artıran ilaçların etkileşimidir. Risk faktörleri:
- SSRI/SNRI grubu antidepresanların MAO inhibitörleriyle kombinasyonu
- Migren tedavisinde kullanılan triptanların antidepresanlarla birlikte alınması
- Opioid ağrı kesiciler (tramadol), öksürük şurupları (dekstrometorfan) veya rekreasyonel uyuşturucular (LSD)
- Karaciğer yetmezliği nedeniyle ilaç metabolizmasının bozulması
Teşhis Yöntemleri
Tanı klinik bulgulara dayanır. Hunter Kriterleri adı verilen protokolle değerlendirme yapılır:
- Hastanın serotonin artırıcı ilaç kullanım öyküsü
- Otonomik hiperaktivite (ateş, taşikardi)
- Nöromüsküler anormallikler (kas sertliği, refleks artışı)
- Zihinsel durum değişiklikleri (ajitasyon, konfüzyon)
Kan testleri ve görüntüleme, diğer durumları (enfeksiyon, zehirlenme) ekarte etmek için kullanılır.
Tedavi Yöntemleri
- İlaç Kesilmesi: Semptomlara yol açan tüm ilaçlar derhal durdurulur.
- Destekleyici Bakım: IV sıvı desteği, ateş kontrolü için soğuk uygulama.
- İlaç Tedavisi:
- Benzodiazepinler (kas sertliği ve ajitasyonu azaltmak için)
- Serotonin antagonistleri (siproheptadin)
- Yoğun Bakım: Şiddetli vakalarda mekanik ventilasyon ve nöromüsküler blokerler.
Önleme Stratejileri
- Serotonin etkileşimi olan ilaçlar arasında en az 14 gün bekleme süresi
- Yeni ilaç başlarken eczacı veya doktora danışarak etkileşim kontrolü
- Hastaların ilaç değişikliklerinde olası yan etkiler konusunda bilgilendirilmesi
Hangi Durumlarda Acil Müdahale Gerekir?
- Bilinç bulanıklığı veya halüsinasyonlar
- Vücut sıcaklığının 40°C’yi geçmesi
- Nöbet veya solunum güçlüğü
Bu durumlarda acil servise başvurulmalıdır. Tedavi edilmeyen şiddetli serotonin sendromu, çoklu organ yetmezliğine yol açabilir.
