Saç derisinde egzama, kaşıntı, kızarıklık ve kepek benzeri döküntülerle kendini gösteren yaygın bir cilt sorunudur. Tıpta "seboreik dermatit" olarak adlandırılan bu durum, saçlı deride yağ bezlerinin yoğun olduğu bölgelerde görülür. Stres, hormonal değişimler veya mantar enfeksiyonları tetikleyici olabilir.
Saç Derisi Egzamasının Nedenleri
Egzamanın temel nedeni Malassezia adlı maya benzeri bir mantarın aşırı çoğalmasıdır. Bu mantar, doğal olarak deride bulunur ancak yağ üretiminin arttığı durumlarda cilt bariyerini bozar. Genetik yatkınlık, nörolojik hastalıklar veya bağışıklık sistemi zayıflığı riski artırır. Mevsim geçişleri ve soğuk hava şartları semptomları şiddetlendirebilir.
Belirtiler ve Tanı Kriterleri
Saç derisinde egzama genellikle yağlı sarı-beyaz pullanmalar şeklinde başlar. Kaşıntı şiddetli olduğunda ciltte çatlaklar ve kanamalar gelişebilir. Kulak arkası, kaş çizgisi ve burun kenarlarında da benzer lezyonlar görülebilir. Tanı için dermatologlar klinik muayene ile yetinir. Nadiren mantar kültürü veya cilt biyopsisi gerekebilir.
Tedavi Seçenekleri
Tedavi üç temel yaklaşıma dayanır:
- Mantar Kontrolü: Ketokonazol veya selenyum sülfit içeren şampuanlar haftada 2-3 kez kullanılır.
- İltihap Azaltma: Kortizonlu losyonlar (betametazon) akut dönemde 7 günü geçmeyecek şekilde uygulanır.
- Cilt Bariyeri Onarımı: Çinko pirition içeren kremler ve üre bazlı nemlendiricilerle pullanma kontrol altına alınır.
Evde Uygulanabilecek Bakım Yöntemleri
Saç derisini zedelemeyen yumuşak fırçalar kullanılmalıdır. Sıcak su yerine ılık suyla yıkanmalı ve saç kurutma makinesi yüksek ısıda kullanılmamalıdır. Çay ağacı yağı içeren doğal şampuanlar kaşıntıyı hafifletebilir. Stres yönetimi için yoga veya nefes egzersizleri önerilir.
Önleyici Tedbirler
Saç bakım ürünlerinde alkol, paraben veya SLS içermeyen formüller tercih edilmelidir. Yastık kılıfları haftada iki kez 60°C’de yıkanmalıdır. Diyette probiyotik yoğurt ve omega-3 kaynakları (ceviz, somon) artırılırken şekerli gıdalar sınırlandırılmalıdır.
Hangi Durumlarda Dermatoloğa Başvurulmalı?
Saç derisinde sulantılı yaralar oluştuğunda, döküntüler yüz veya boyuna yayıldığında veya tedaviye 2 haftada yanıt alınamadığında uzmana danışılmalıdır. Bağışıklık baskılayıcı ilaç kullanan hastalarda sistemik tedavi gerekebilir.
Çocuklarda ve Bebeklerde Görülen Form
Bebeklerde "konak" adı verilen bu durum genellikle zararsızdır. Mineral yağ ile yumuşatılan kabuklar tülbentle temizlenebilir. Çocuklarda ise pimekrolimus krem gibi kortizon içermeyen ilaçlar tercih edilir.
Olası Komplikasyonlar
Tedavi edilmeyen egzama saç kaybına yol açabilir. Kaşımaya bağlı açılan yaralar enfeksiyon kapabilir. Kronik vakalarda sosyal izolasyon ve özgüven kaybı görülebilir.
