Rahim zarı kalınlaşması (endometrial hiperplazi), rahmin iç tabakasındaki hücrelerin anormal şekilde çoğalmasıdır. Östrojen hormonunun kontrolsüz etkisiyle tetiklenen bu durum, menopoz öncesi ve sonrası kadınlarda görülebilir. Tedavi edilmezse rahim kanseri riskini artırabilir.
Rahim Zarı Kalınlaşması Nedir?
Endometrium adı verilen rahim iç zarı, her adet döngüsünde kalınlaşıp dökülür. Hormonal dengesizlikler (östrojen fazlalığı, progesteron eksikliği) bu süreci bozarak hücrelerin kontrolsüz büyümesine yol açar. Basit hiperplazi (düşük riskli) ve atipili hiperplazi (kanser öncülü) olarak iki ana türü vardır.
Nedenleri ve Risk Faktörleri
- Hormonal Düzensizlikler: Polikistik over sendromu (PKOS), östrojen üreten tümörler.
- Obezite: Yağ dokusunda östrojen üretiminin artması.
- Dışarıdan Östrojen: Menopozda progesteronsuz östrojen tedavisi.
- Adet Düzensizliği: Seyrek yumurtlama veya yumurtlama olmaması.
- Diğer Faktörler: Diyabet, tiroid hastalıkları, ailede rahim kanseri öyküsü.
Belirtileri Nasıl Anlaşılır?
- Anormal Kanamalar: Adet arası lekelenme, menopoz sonrası kanama.
- Ağır Adet: Pıhtılı ve 7 günden uzun süren regl.
- Pelvik Ağrı: Kasık bölgesinde basınç hissi.
- Kansızlık: Kanamaya bağlı halsizlik, nefes darlığı.
Teşhis Yöntemleri
- Transvajinal Ultrason: Endometrium kalınlığı ölçülür (menopozda >5 mm riskli).
- Biyopsi: Pipelle örnekleme veya histeroskopi ile doku alınır.
- Patoloji İncelemesi: Hücrelerde atipik değişim araştırılır.
- Hormon Testleri: Östrojen, progesteron, FSH, LH seviyeleri kontrol edilir.
Tedavi Seçenekleri
- Progesteron Tedavisi:
- Hap/İğne: Medroksiprogesteron asetat ile 3-6 aylık kür.
- RİA: Levonorgestrel içeren spiral (Mirena) 5 yıl etkili.
- Cerrahi Müdahale:
- Atipili hiperplazide rahmin alınması (histerektomi).
- Menopozdaki hastalarda tercih edilir.
- Altta Yatan Nedenin Tedavisi:
- Obezite için kilo kontrolü, PKOS’ta yumurtlama tedavisi.
Komplikasyonlar ve Kanser Riski
Basit hiperplazide kanser riski %1-3 iken, atipili hiperplazide %30’a çıkar. Tedavi edilmeyen olgularda:
- Anemi (aşırı kanamaya bağlı),
- Kısırlık,
- Endometriyal adenokarsinom gelişebilir.
Korunma ve Takip
- Düzenli Kontroller: Yıllık jinekolojik muayene ve ultrason.
- Risk Azaltma: Obezite kontrolü, düzenli egzersiz.
- İlaç Dengesi: Östrojen tedavisinde mutlaka progesteron eklenmeli.
- Takip Protokolü:
- Tedavi sonrası 6. ayda biyopsi tekrarı,
- Atipili vakalarda yıllık endometrium örneklemesi.
Hangi Durumlarda Acil Doktora Gidilmeli?
- Menopoz sonrası her türlü kanama,
- Birkaç saatte bir ped değiştirecek kadar ağır kanama,
- Şiddetli pelvik ağrı ile baygınlık hissi.
Tedavi başarısı erken teşhise bağlıdır. Anormal kanama şikayetinde kadın hastalıkları uzmanına başvurulmalıdır.
