Plummer hastalığı, tiroid bezindeki birden fazla nodülün aşırı hormon üretmesiyle karakterize bir hipertiroidi türüdür. 1921’de Dr. Henry Plummer tarafından tanımlanan bu durum, Graves hastalığından farklı olarak otoimmün kökenli değildir. Genellikle uzun süreli guatr öyküsü olan 50 yaş üstü bireylerde görülür ve kadınlarda erkeklere oranla 4 kat daha sık rastlanır.
Hastalığın Temel Nedenleri
Plummer hastalığı, iyot eksikliği bölgelerinde daha yaygın olmak üzere tiroid bezindeki nodüllerin otonom çalışmasından kaynaklanır. Bu nodüller TSH’dan (tiroid uyarıcı hormon) bağımsız hareket ederek aşırı T3 ve T4 hormonu üretir. Risk faktörleri arasında uzun süreli guatr varlığı, radyasyona maruz kalma öyküsü ve ailesel tiroid nodülü eğilimi yer alır.
Belirtiler ve Klinik Tablo
- Kardiyovasküler: Çarpıntı, taşikardi (dakikada 100’ün üzerinde nabız), atriyal fibrilasyon
- Metabolik: Açıklanamayan kilo kaybı, sıcağa tahammülsüzlük, terleme artışı
- Nörolojik: Ellerde titreme, uyku bozukluğu, anksiyete
- Sindirim: İshal, iştah artışına rağmen kilo alamama
- Diğer: Yorgunluk, adet düzensizlikleri, saç dökülmesi
Teşhis Sürecinde Kullanılan Yöntemler
- Hormon Testleri: Serbest T3 ve T4 yüksekliği, TSH baskılanması
- Görüntüleme:
- Tiroid ultrasonu: Çoklu nodül varlığının değerlendirilmesi
- Tiroid sintigrafisi: Sıcak nodüllerin (radyoaktif iyot tutan) tespiti
- İnce İğne Aspirasyon Biyopsisi: Nodüllerin malignite riskinin ekarte edilmesi
Tedavi Yaklaşımları
- Radyoaktif İyot (I-131) Tedavisi: En sık tercih edilen yöntemdir. Hastaların %90’ında etkilidir. Hormon seviyeleri 2-3 ayda normale döner.
- Cerrahi Müdahale: Büyük nodüller (4 cm üzeri) veya bası semptomları varsa total tiroidektomi uygulanır.
- Antitiroid İlaçlar: Metimazol gibi ilaçlar ameliyat öncesi geçici kontrol sağlar.
- Beta Blokerler: Propranolol ile çarpıntı ve titreme semptomları hafifletilir.
Tedavi Sonrası Takip ve Komplikasyonlar
Radyoaktif iyot tedavisi sonrası %15-20 hastada hipotiroidi gelişebilir. Bu nedenle 6 aylık aralıklarla TSH kontrolü şarttır. Cerrahi sonrası kalsiyum seviyeleri (paratiroid beklere hasar riski nedeniyle) ve ses kısıklığı (rekürren laringeal sinir yaralanması) izlenmelidir.
Yaşam Tarzı Önerileri
- İyotlu tuz tüketiminin düzenlenmesi (fazlası nodül aktivitesini artırabilir)
- Kafein ve stresin semptomları şiddetlendirebileceğinin bilincinde olunması
- Kemik yoğunluğu takibi (uzun süreli hipertiroidi osteoporoz riskini artırır)
Acil Müdahale Gerektiren Durumlar
Tiroid fırtınası adı verilen yaşamı tehdit eden tabloda;
- Ateşin 38.5°C üzerine çıkması
- Şiddetli taşikardi (dakikada 140+ nabız)
- Bilinç bulanıklığı veya ajitasyon durumlarında acil servise başvurulmalıdır.
