Plasenta ayrılması, gebelikte plasentanın rahim duvarından erken ayrılmasıdır. Genellikle 20. haftadan sonra görülen bu acil durum, hem anne hem de bebek için hayati risk oluşturur. Şiddetine göre değişen kanama miktarı ve ağrıyla karakterizedir.
Plasenta Ayrılmasının Nedenleri
Kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, karına alınan şiddetli darbe en yaygın tetikleyicidir. Diğer risk faktörleri arasında kontrolsüz yüksek tansiyon, preeklampsi, çoğul gebelikler ve sigara kullanımı yer alır. Daha önce plasenta ayrılması yaşayanlarda tekrarlama riski %10-17’dir. Rahim anomalileri ve amniyon sıvısının aniden boşalması da diğer önemli nedenlerdendir.
Belirtiler Nasıl Anlaşılır?
En tipik belirti ani başlangıçlı şiddetli karın ağrısıdır. Rahimde sertleşme ve sürekli gerginlik hissi eşlik eder. Vajinal kanama miktarı ayrılmanın şiddetine göre değişir; bazı vakalarda gizli kanama olabilir. Bebek hareketlerinde azalma, anne adayında baş dönmesi, çarpıntı ve soluk cilt gibi şok bulguları acil müdahale gerektirir.
Teşhis Yöntemleri
Tanıda klinik bulgular kritik öneme sahiptir. Ultrason, plasentanın ayrılma bölgesini ve hematom büyüklüğünü gösterebilir ancak vakaların %50’sinde görüntüleme normal olabilir. Fetal monitör ile bebeğin kalp atışları değerlendirilir. Kan testlerinde hemoglobin düşüklüğü ve pıhtılaşma bozukluğu (DIC) bulguları aranır.
Tedavi Protokolleri
Yaklaşım ayrılmanın şiddetine ve gebelik haftasına göre değişir:
- Hafif Vakalar: Yakın takip, yatak istirahati ve kan değerlerinin düzenli kontrolü
- Orta Şiddetli Vakalar: Acil hastaneye yatış, kortikosteroidlerle akciğer gelişiminin hızlandırılması
- Şiddetli Vakalar: Acil sezaryen doğum, kan transfüzyonu ve pıhtılaşma faktörü desteği
Komplikasyon Riskleri
Annede şok, böbrek yetmezliği ve rahmin alınmasını gerektiren kanamalar gelişebilir. Bebekte ise erken doğum, düşük doğum ağırlığı, beyin hasarı ve fetal ölüm riski artar. Şiddetli ayrılmalarda bebek ölüm oranı %15-20’dir.
Önlemler ve Yönetim
Kontrol altında tutulan hipertansiyon riski azaltır. Gebelikte trafik kazalarından korunmak ve karın travması riskli aktivitelerden kaçınmak esastır. Sigara kesinlikle bırakılmalıdır. Önceki gebeliğinde plasenta problemi yaşayanlar, erken doğum riskine karşı 28. haftadan itibaren daha sık takip edilmelidir.
Doğum Sonrası Takip
Şiddetli plasenta ayrılması yaşayan annelerde doğum sonrası kanama riski 72 saate kadar devam eder. Pıhtılaşma parametreleri düzenli kontrol edilmeli, demir eksikliği anemisi tedavi edilmelidir. Sonraki gebeliklerde risk faktörleri önceden değerlendirilerek önleyici stratejiler oluşturulur.
