Karaciğer fonksiyon testleri (KFT), karaciğerin sağlığını değerlendirmek ve olası hastalıkları teşhis etmek için kullanılan bir dizi kan testidir. Bu testler, karaciğerin protein üretimi, enzim seviyeleri ve toksinleri temizleme kapasitesi gibi kritik işlevlerini analiz eder. Karaciğer hastalıkları genellikle erken evrelerde belirti vermediğinden, KFT’ler özellikle risk grubundaki kişiler için hayati önem taşır.
Karaciğer Fonksiyon Testleri Neden Yapılır?
- Karaciğer Hastalıklarının Taraması: Hepatit, siroz veya karaciğer yağlanması gibi durumların erken teşhisi için.
- Mevcut Hastalığın İzlenmesi: Kronik karaciğer rahatsızlığı olanlarda tedavi etkinliğini takip amacıyla.
- İlaç Yan Etkilerinin Değerlendirilmesi: Bazı ilaçların (parasetamol, statinler) karaciğer toksisitesini kontrol etmek için.
- Semptomların Araştırılması: Sarılık, halsizlik, karın ağrısı veya açıklanamayan kilo kaybı durumlarında.
Yaygın Kullanılan Karaciğer Testleri ve Anlamları
- ALT (Alanin Aminotransferaz): Karaciğer hücre hasarını gösteren en önemli enzim. Yüksekliği hepatit veya toksik hasara işaret eder.
- AST (Aspartat Aminotransferaz): ALT ile birlikte değerlendirilir. Kalp veya kas hastalıklarında da yükselebilir.
- ALP (Alkalen Fosfataz): Safra kanalları tıkanıklığı veya kemik hastalıklarında artar.
- Total Protein ve Albumin: Karaciğerin protein sentez yeteneğini ölçer. Düşük seviyeler kronik hastalık belirtisidir.
- Bilirubin: Sarılık durumunda yükselir. Direkt ve indirekt olarak iki formda incelenir.
Test Sonuçları Nasıl Yorumlanır?
-
Normal Değerler:
- ALT: 7-55 U/L
- AST: 8-48 U/L
- Total Bilirubin: 0.1-1.2 mg/dL
-
Anormal Sonuçların Olası Nedenleri:
- ALT ve AST Yüksekliği: Viral hepatit, alkole bağlı karaciğer hasarı veya ilaç toksisitesi.
- ALP Yüksekliği: Safra yolu tıkanıklığı, kemik metastazları.
- Düşük Albumin: Kronik karaciğer hastalığı veya beslenme bozukluğu.
Test Öncesi Hazırlık Süreci
Testten önce 10-12 saat aç kalınması önerilir. Ağır egzersiz, alkol tüketimi veya bazı ilaçlar (antibiyotikler, ağrı kesiciler) sonuçları etkileyebilir. Doktorunuza kullandığınız tüm ilaçları bildirmeniz kritik önem taşır.
Karaciğer Sağlığını Korumak İçin Öneriler
- Alkol tüketimini sınırlandırın veya tamamen bırakın.
- Dengeli beslenme ile yağlı ve işlenmiş gıdalardan kaçının.
- Düzenli egzersiz yaparak karaciğer yağlanması riskini azaltın.
- Hepatit A ve B aşılarını yaptırın.
Anormal Sonuçlarda Sonraki Adımlar
Test sonuçlarınız anormal çıkarsa, doktorunuz ek görüntüleme (ultrason, MR) veya biyopsi isteyebilir. Hepatit paneli, demir veya bakır metabolizması testleri gibi ileri tetkiklerle tanı netleştirilir.
Karaciğer fonksiyon testleri, sessiz ilerleyen hastalıkların erken teşhisinde anahtar rol oynar. Düzenli check-up’lar ve sağlıklı bir yaşam tarzı, karaciğerinizin uzun vadeli sağlığı için atılacak en önemli adımlardır.