Boğmaca (Pertussis), Bordetella pertussis bakterisinin neden olduğu, özellikle bebeklerde hayati risk taşıyan bulaşıcı bir solunum yolu enfeksiyonudur. Kontrol edilemeyen öksürük nöbetleri ve nefes alma güçlüğüyle karakterizedir. İşte tüm yönleriyle boğmaca:
Boğmaca Nedir?
Havale benzeri şiddetli öksürük nöbetlerine yol açan, yüksek bulaşıcılık gösteren bir hastalıktır. Özellikle 6 ay altı bebeklerde zatürre, nöbet veya solunum durması gibi komplikasyonlara neden olabilir.
Nasıl Bulaşır?
- Hava Yolu: Enfekte kişilerin öksürük/hapşırıkla yaydığı damlacıklar.
- Yüzeyler: Bakteri 48 saate kadar yüzeylerde canlı kalabilir.
- Bulaşıcılık Süresi: Belirtiler başladıktan sonra 3 hafta boyunca bulaştırıcılık devam eder.
Belirtiler ve Evreleri
- Nezle Evresi (1-2 hafta): Burun akıntısı, hafif öksürük, düşük ateş.
- Paroksismal Evre (1-6 hafta):
- Patlar tarzda ardışık öksürük krizleri
- Öksürük sonrası "whoop" sesli nefes alma
- Öksürük nöbetlerinde yüzde kızarma/morarma
- Kusma ve halsizlik
- İyileşme Evresi (Aylar sürebilir): Öksürük şiddeti azalır ancak tekrarlayabilir.
Teşhis Yöntemleri
- Burun Sürüntüsü Testi: PCR ile bakteri DNA’sı tespiti.
- Kan Testleri: Lenfosit sayısında artış.
- Kültür: Özel besiyerinde bakteri üretimi (ilk 2 haftada etkili).
Risk Grupları
- 6 ay altı bebekler (aşı serisi tamamlanmamış)
- Hamileler (bebekte komplikasyon riski)
- Astım/KOAH hastaları
- Bağışıklık sistemi baskılanmış bireyler
Tedavi Protokolleri
- Antibiyotikler: Erken dönemde makrolid grubu (Azitromisin).
- Destek Tedavisi:
- Oksijen desteği (hipoksi durumunda)
- Sık küçük öğünlerle beslenme
- Sıvı elektrolit dengesinin korunması
- Hastaneye Yatış: 1 yaş altı bebeklerde zorunludur.
Komplikasyonlar
- Bebeklerde: Apne (solunum durması), pnömoni, konvülsiyon.
- Yetişkinlerde: Kaburga kırıkları, idrar kaçırma, kilo kaybı.
Korunma ve Aşı Programı
- DaBT-IPA-Hib Aşısı: 2, 4, 6. aylarda ve 18. ayda rapel.
- Hamilelikte Tdap: Her gebelikte 27-36. haftalar arası uygulanır.
- Temas Sonrası Profilaksi: Riskli temaslarda antibiyotik önlemi.
Ne Zaman Acil Başvurulmalı?
- Öksürük nöbetlerinde morarma
- Nefes alırken "whoop" sesi
- Beslenememe veya sıvı kaybı bulguları
- 40°C üzeri ateş
Hangi Doktora Gidilir?
Çocuklarda çocuk enfeksiyon hastalıkları, yetişkinlerde göğüs hastalıkları veya enfeksiyon hastalıkları uzmanları tedaviyi yönetir. Tanı konulduğunda halk sağlığı birimlerine bildirim zorunludur.
