Omurilik yamukluğu (skolyoz), omurganın anormal yanal eğriliği ile karakterize bir durumdur. Çoğunlukla ergenlik döneminde ortaya çıkan bu rahatsızlık, tedavi edilmediğinde solunum fonksiyonlarını ve hareket kabiliyetini ciddi şekilde etkileyebilir.
Skolyoz Nedir?
Skolyoz, omurganın "S" veya "C" şeklinde eğrilmesiyle tanımlanır. Eğrilik derecesi 10°’yi aştığında klinik tanı konulur. En yaygın tipi "idiyopatik skolyoz" olup, nedeni bilinmemekle birlikte genetik faktörlerin rol oynadığı düşünülür.
Nedenleri ve Risk Faktörleri
- İdiyopatik: Vakaların %80’ini oluşturur, nedeni belirsizdir.
- Konjenital: Doğuştan gelen omurga anomalileri.
- Nöromüsküler: Serebral palsi veya kas distrofisi gibi altta yatan hastalıklar.
- Risk Faktörleri: Aile öyküsü, kadın cinsiyet (kız çocuklarında ilerleme riski 8 kat fazla), büyüme atağı dönemleri.
Belirtileri Nasıl Anlaşılır?
- Omuz seviyelerinde asimetri
- Kalça kemiklerinin birinin daha yüksek görünmesi
- Bel kıvrımlarında eşitsizlik
- Öne eğilme testinde sırtın bir tarafında kabarıklık
- Nefes darlığı ve yorgunluk (ileri evrelerde)
Teşhis Yöntemleri
- Fizik Muayene: Adams öne eğilme testi ile omurga asimetrisi kontrol edilir.
- Röntgen: Cobb açısı ölçümü yapılarak eğrilik derecesi belirlenir.
- MR veya BT: Altta yatan nörolojik nedenleri tespit etmek için kullanılır.
- Skolyozmetre: Eğriliğin rotasyonel boyutunu değerlendirir.
Tedavi Yöntemleri
1. Gözlem ve Takip
- 20° altındaki eğriliklerde 4-6 ayda bir klinik ve radyolojik izleme.
2. Korse Tedavisi
- 25-40° arası eğriliklerde, özellikle büyüme çağındaki hastalarda.
- Boston veya Milwaukee tipi korse kullanımı ile ilerleme %70-80 önlenebilir.
- Günde 16-23 saat kullanım gerektirir.
3. Fizik Tedavi ve Egzersiz
- Schroth metodu: Solunum teknikleri ile omurgayı 3 boyutlu düzeltmeye odaklanır.
- Core kas güçlendirme: Karın ve sırt kaslarının stabilizasyonu.
4. Cerrahi Tedavi
- Endikasyonlar: 45-50° üzeri eğrilikler, solunum yetmezliği riski, nörolojik defisit.
- Yöntem: Posterior spinal füzyon (PSF) ile titanyum vidalar ve çubuklarla düzeltme.
- İyileşme: 6-12 aylık rehabilitasyon süreci.
Skolyozda Egzersizin Rolü
- Yüzme ve pilates: Omurga esnekliğini artırır.
- Denge egzersizleri: Propriosepsiyonu geliştirir.
- Yoga: Postür farkındalığı sağlar.
Erken Tanının Önemi
Skolyoz taramaları okul çağı çocuklarında kritiktir. Erken evrede tespit edilen eğrilikler, korse ve fizyoterapi ile cerrahi gerektirmeden kontrol altına alınabilir.
Komplikasyonlar
- Akciğer kapasitesinde azalma
- Kronik sırt ağrıları
- Kozmetik kaygılar ve psikolojik etkiler
- İleri vakalarda nörolojik hasar
