Omurga bozuklukları, omurganın doğal eğriliğindeki anormallikler veya yapısal deformitelerle karakterize sağlık sorunlarıdır. Skolyoz, kifoz ve lordoz gibi yaygın türleri; duruş bozukluklarından şiddetli ağrılara, solunum güçlüklerinden hareket kısıtlılığına kadar çeşitli komplikasyonlara yol açabilir. İşte bu kompleks sorunlar hakkında bilinmesi gerekenler:
Omurga Bozukluklarının Temel Türleri
- Skolyoz: Omurganın yana doğru 10 dereceden fazla eğriliği. En sık ergenlik döneminde ortaya çıkar.
- Kifoz (Kamburluk): Sırt bölgesinde aşırı dışbükey eğrilik. Osteoporoz veya Scheuermann hastalığı kaynaklı olabilir.
- Lordoz (Çukur Bel): Bel bölgesinde içe doğru aşırı çöküntü. Hamilelik veya obezite tetikleyebilir.
- Spondilolistezis: Omurların kayması sonucu oluşan instabilite.
- Dejeneratif Disk Hastalığı: Yaşlanmayla disklerin sıvı kaybetmesi ve yüksekliğinin azalması.
Belirtiler ve Erken Uyarı İşaretleri
- Tekrarlayan sırt/bel ağrıları (özellikle fiziksel aktivite sonrası)
- Omuz, kalça veya bel seviyesinde asimetri
- Nefes darlığı veya yürüme mesafesinde kısalma
- Bacaklarda uyuşma, karıncalanma veya güç kaybı
- Görsel olarak fark edilen kambur duruş veya bel çukurluğunda artış
- Yorgunluk ve denge problemleri
Risk Faktörleri ve Nedenleri
Omurga deformiteleri; genetik yatkınlık, nöromüsküler hastalıklar (serebral palsi, kas distrofisi), travmalar, kemik erimesi (osteoporoz), ağır fiziksel işler veya uzun süreli kötü postür alışkanlıklarından kaynaklanabilir. Çocuklarda ağır okul çantaları taşımak, yetişkinlerde hareketsiz yaşam tarzı önemli tetikleyicilerdir.
Teşhis Yöntemleri
- Fizik Muayene: Adams öne eğilme testi (skolyoz taraması), postür analizi.
- Görüntüleme:
- Röntgen: Cobb açısı ölçümü için altın standart.
- MR/CT: Sinir sıkışması veya disk patolojilerini değerlendirme.
- Nörolojik Testler: Refleks kontrolü ve kas gücü değerlendirmesi.
Tedavi Yaklaşımları
1. Konservatif Tedaviler:
- Fizik Tedavi: Schroth metodu (skolyoza özel), core kas güçlendirme, postür egzersizleri.
- Korseleme: 25-40 derece skolyozda Boston tipi korse kullanımı.
- Ağrı Yönetimi: NSAİİ’ler, epidural steroid enjeksiyonları.
2. Cerrahi Müdahaleler:
- Spinal Füzyon: 45 dereceyi aşan eğriliklerde vida-çubuk sistemleriyle düzeltme.
- Vertebroplasti: Kırık omurlarda kemik çimentosu uygulaması.
- Dejeneratif Disk Cerrahisi: Disk replasmanı veya laminektomi.
Önleme ve Yaşam Tarzı Önerileri
- Postür Düzeltici Alışkanlıklar: Bilgisayar kullanırken monitörü göz hizasına ayarlama.
- Egzersiz Programları: Yüzme, pilates ve yoga ile esneklik/kas dengesi sağlama.
- Beslenme: D vitamini, kalsiyum ve magnezyumdan zengin besinler (süt ürünleri, yeşil yapraklılar).
- Ergonomi Düzenlemeleri: Ortopedik yatak ve bel destekli ofis koltukları kullanma.
Hangi Durumlarda Acil Tıbbi Yardım Gerekir?
- Ani başlayan şiddetli ağrıyla birlikte idrar/büyük abdest kaçırma
- Bacaklarda ilerleyici güç kaybı veya felç hissi
- Gece uyandıran ağrılar veya istirahatle geçmeyen rahatsızlık
Omurga sağlığı için düzenli kontroller önem taşır. Skolyoz taramaları okul çağındaki çocuklarda yılda bir kez önerilir. Yetişkinlerde osteoporoz riski için 50 yaş üstü kemik yoğunluğu ölçümü yaptırılmalıdır.
