Nöbet hastalığı (epilepsi), beyindeki anormal elektriksel aktivite sonucu tekrarlayan nöbetlerle karakterize nörolojik bir bozukluktur. Her yaşta ortaya çıkabilen bu durum, dünya genelinde 50 milyondan fazla insanı etkilemektedir. İşte nöbet hastalığının tüm yönleri:
Nöbet Hastalığı Nedir?
Epilepsi, beyin hücrelerinde geçici anormal elektrik boşalımlarının yol açtığı klinik bir tablodur. Tanı için en az 24 saat ara ile iki nedensiz nöbet geçirilmesi veya bir nöbet sonrası yüksek nöbet tekrarlama riski olması gerekir. Nöbetler fokal (beynin bir bölgesiyle sınırlı) veya jeneralize (tüm beyne yayılan) olabilir.
Belirtiler ve Nöbet Türleri
- Jeneralize Tonik-Klonik Nöbet: Bilinç kaybı, kasılma, çırpınma, ağız köpürmesi.
- Absans Nöbet: 10-20 saniyelik boş bakışlar, hareketsiz kalma (çocuklarda sık).
- Fokal Bilinçli Nöbet: Kol-bacakta seğirme, tat- koku halüsinasyonları, bilinç açık.
- Fokal Bilinç Değişikliği Olan Nöbet: Otomatizmeler (dudak şapırdatma, nesnelerle uğraşma).
- Atonik Nöbet: Ani kas tonusu kaybı nedeniyle düşme.
Nedenleri ve Risk Faktörleri
- Yapısal: Beyin tümörleri, inme, doğumsal malformasyonlar.
- Genetik: SCN1A gibi gen mutasyonları (Dravet sendromu).
- Enfeksiyöz: Menenjit, ensefalit, nörokistiserkoz.
- Metabolik: Hipoglisemi, hiponatremi, üremi.
- Çevresel: Kafa travması, alkol yoksunluğu, ağır metal zehirlenmeleri.
Teşhis Yöntemleri
- Detaylı Öykü: Nöbetin süresi, tetikleyiciler, aile öyküsü.
- EEG (Elektroensefalografi): Anormal beyin dalgalarının tespiti.
- MRG/BT: Hipokampal skleroz, kortikal displazi gibi yapısal lezyonların görüntülenmesi.
- Kan Testleri: Elektrolit dengesizliği, toksikoloji taraması.
- PET/SPECT: Cerrahi planlamada kullanılan ileri görüntüleme.
Tedavi Yaklaşımları
- İlaç Tedavisi:
- Levetirasetam: Geniş etki spektrumlu, yan etkisi az.
- Karbamazepin: Fokal nöbetlerde ilk tercih.
- Valproat: Jeneralize nöbetlerde etkili, gebelikte kontrollü kullanım.
- Cerrahi Yöntemler:
- Rezektif cerrahi (nöbet odağının çıkarılması).
- Vagus sinir stimülasyonu (VNS).
- Responsif nörostimülasyon (RNS).
- Diyet Tedavileri: Ketojenik diyet, dirençli epilepside etkin.
Acil Durum Yönetimi
- Hastayı yan çevirerek solunum yolunu açın.
- Başını yastıkla destekleyin, sert cisimleri uzaklaştırın.
- Nöbet sırasında ağza bir şey sokmayın.
- 5 dakikadan uzun süren nöbetlerde 112’yi arayın.
Yaşam Tarzı Önerileri
- Düzenli uyku (uykusuzluk nöbet tetikleyicisi).
- Stres yönetimi (yoga, meditasyon).
- Alkol ve yüksek ışıklı ortamlardan kaçınma.
- Nöbet günlüğü tutarak tetikleyicileri belirleme.
Gebelik ve Epilepsi
- Antiepileptik ilaçların (AED’ler) fetal malformasyon riski nedeniyle gebelik öncesi nöroloji konsültasyonu şarttır.
- Folik asit takviyesi (günde 5 mg) nöral tüp defekti riskini azaltır.
- Lamotrijin ve Levetirasetam gebelikte nispeten güvenli kabul edilir.
Çocuklarda Özel Durumlar
- Febril nöbetler (6 ay-5 yaş arası ateşli havale).
- West sendromu (infantil spazm, hipsaritmi paterni).
- Lennox-Gastaut sendromu (tonik, atonik ve atipik absans nöbetler).
Hangi Doktora Başvurulmalı?
- İlk nöbet sonrası acil servis.
- Tanı ve takip için nöroloji uzmanı.
- Çocuk hastalar için çocuk nörolojisi.
