Menisküs yırtığı, diz ekleminde yer alan C şeklindeki kıkırdak benzeri yapıların hasar görmesidir. Bu yapılar dizde şok emilimi, yük dağılımı ve stabilite sağlar. Genellikle spor yaralanmaları veya yaşlanmayla ortaya çıkan bu durum, tedavi edilmezse kireçlenmeye yol açabilir.
Menisküs Yırtığı Nedenleri
Menisküs yırtıkları genellikle iki şekilde gelişir. Akut yaralanmalar, dizin ani dönmesi veya çömelme sırasında oluşan baskı sonucu görülür. Futbol, basketbol gibi temas sporları ve ağır kaldırma bu riski artırır. Dejeneratif yırtıklar ise 40 yaş üstü bireylerde menisküs dokusunun zayıflamasıyla ilişkilidir. Yaşlanma, tekrarlayan stres ve obezite bu süreci hızlandırır.
Belirtiler ve Tanı Yöntemleri
Yırtığın tipine göre şikayetler değişir. Ani yaralanmalarda dizde şiddetli ağrı, şişlik ve hareket kısıtlılığı ilk 24 saatte belirginleşir. Dejeneratif yırtıklarda ise merdiven inerken veya çömelirken artan ağrı tipiktir. Kilitlenme hissi veya takılma, menisküs parçasının eklem arasına sıkıştığının işaretidir. Tanıda fizik muayenede McMurray testi, MR görüntüleme ve artroskopi altın standarttır.
Tedavi Seçenekleri
Tedavi stratejisi yırtığın konumu, boyutu ve hastanın yaşına göre planlanır.
-
Konservatif Tedavi:
- Kanlanmanın iyi olduğu yırtıklarda (özellikle dış kenar) RICE protokolü (Dinlenme, Buz, Kompresyon, Yükseltme)
- 4-6 haftalık fizik tedavi: Kuadriseps güçlendirme ve esneklik egzersizleri
- NSAİ ilaçlar ve kortizon enjeksiyonları
-
Cerrahi Tedavi:
- Menisektomi: Sıkışmaya neden olan yırtık parçanın artroskopik olarak çıkarılması
- Menisküs Dikişi: Genç hastalarda kanlanan bölgedeki yırtıklarda tercih edilir
- Menisküs Nakli: Geniş rezeksiyon sonrası uygulanır
Ameliyat Sonrası İyileşme
Menisektomi sonrası hasta 1 haftada yürüteçsiz yürüyebilir. Menisküs diktiğinde ise 6 hafta koltuk değneği kullanımı ve 120 derece diz açıklığı sınırlaması gerekir. Rehabilitasyon programı;
- İlk 2 hafta: Eklem hareket açıklığı egzersizleri
-
- hafta: Dirençli egzersizler
-
- ay: Koşu ve sıçrama antrenmanları
Önleme Stratejileri
- Diz çevresi kasları güçlendiren egzersizler (hamstring ve kuadriseps)
- Spor öncesi dinamik ısınma
- Ani yön değiştirmelerde diz pozisyonuna dikkat
- Kilo kontrolü ve dizlik kullanımı
Hangi Durumlarda Ameliyat Gerekir?
- Eklem kilitlenmesi
- Konservatif tedaviye rağmen 3 aydır devam eden ağrı
- Genç hastalarda tam kat yırtık
- Sporcu dönüş planı
Komplikasyonlar ve Uzun Dönem Riskler
Tedavi edilmeyen yırtıklar, eklem kıkırdağında aşınmaya ve erken osteoartrite yol açabilir. Ameliyat sonrası enfeksiyon (%1-2), damar yaralanması veya sertlik gelişebilir. Menisektomi uygulanan hastalarda 10 yıl içinde kireçlenme riski 4 kat artar.
